Anal Fissür (Akut - Kronik)

Anal fissür (makatta çatlak, yırtık), dentat line’ın distalinde, anodermdeki yırtılmalardır. Anal ağrı ve kanamanın en sık görülen nedenlerindendir. Anal fissürü başlatan şey katı gaitanın anüsten geçerken yaptığı travma-yırtıktır.

Fissür ciddi ağrıya neden olur. Ağrı nedeniyle ortaya çıkan anal sfinkter spazmı, fissürün devam etmesine ve kronikleşmesine neden olur. Sfinkter spazmı mukozada iskemiye ve gaita geçerken daha fazla travmaya neden olur. Fissür iyileşmeyince de daha çok ağrıya yol açar, hasta tuvalete gitmek istemez, bu da kabızlığın artmasına neden olur. Böylece bir kısır döngü ve kronik anal fissür ortaya çıkar (fissür ↔ ağrı ↔ spazm ↔ iskemi ↔ fissür).

Anal fissürler, primer ve sekonder olarak ikiye ayrılır. Yukarıda anlatılan ve sertleşmiş gaita (kabızlık) ile oluşan anal fissür, primer anal fissürdür. Sekonder anal fissür başka bir hastalığa bağlı gelişir (hemen her zaman Crohn hastalığı). Primer anal fissürler %85-95 orta hat posteriorda, %5-15 orta hat anteriorda, %1 den azı orta hat dışında olur. Crohn’a bağlı fissürler multipldir ve orta hat dışındadır.

Anal Fissürün Tanısı

Akut anal fissür, inspeksiyonda kolayca görülür. Eğer kronikleşmişse aşağıdaki 3 bulgu görülür ve kronik anal fissür adını alır;

1. Fissürün kenarları kabarıktır ve fissür tabanında internal anal sfinkter lifleri görünür hale gelmiştir (ancak sfinkter lifleri pembe değil beyaz renklidir).
2. Fissürün dış ucunda skin tag denen bir cilt kabarıklığı görülür (cilt flaması).
3. Fissürün iç ucunda hipertrofik anal papilla genen fibrotik kabarık doku görülür (rektoskopide) veya palpe edilir (tuşede).

Anal fissürlü hastalara ağrı nedeniyle genellikle tuşe yapılamaz, yapılmaya çalışılırsa da ileri derecede ağrılıdır.

Anal Fissürün Tedavisi

Anal fissürün tedavisi şu şekilde başarıya ulaşır; anal sfinkter spazmı giderilir (oturma banyosu veya sfinkterotomi), anal mukozanın yırtılması önlenir (gaita yumuşatıcılar).

Medikal Tedavi

• Lifli gıdalar (Bol lifli bazı gıdalar; elma, kuru erik, yeşil fasülye, bezelye, patetes, baklagiller, fıstık, badem)
• Ekstra lif alınması; örneğin kepek veya psyllium husks (karnıyarık otu) lifi tableti (Psyllium Husks Fibre 500 mg tablet (Solgar ®), 2x1 veya 1x2).
• Gaita Yumuşatıcı İlaçlar (Örneğin Duphalac şurup (Abbott ®))
• Oturma Banyosu: Anal fissürde belkide en önemli ve etkili tedavidir. İçine oturulabilecek büyüklükte bir leğene ılık su doldurularak (vücut sıcaklığında), klozetin üstüne koyabilir ve en azından sabah-akşam 15-20 dk oturulur. Tedavinin ilk günlerinde, oturma banyosunun, günde  3 ya da 4 defa da yapılması iyileşmeyi hızlandırır. Ilık suya oturma banyosu, anal sfinkter spazmının çözülmesini, böylece anal kanaldaki kan dolaşımının  düzelmesini sağlar. Ticari olarak, hemoroid küveti yada oturma banyosu  küveti ismiyle, klozetin içine yerleştirilebilen küvetler bulunmaktadır. Minyon vücut yapısına sahipseniz kullanabilirsiniz.
• Topikal Analjezik (Örneğin; Anestol pomad 3x1 (Sandoz ®), özellikle gaita yaptıktan sonra)
• Topikal Vazodilatatör
  • Nifedipin (jel formları yut dışında bulunur, Türkiye’de yok)
  • Nitrogliserin (gliseril trinitrat) (Rectoderm, Rectogesic rektal merhem %0.4 30g tüp). Bu ilaçların baş ağrısı ve hipotansiyon yan etkileri olabilir. Doktor reçetesi olmadan kullanılmaz.

Önemli Not: Yukarıdakiler, bilgilendirme amaçlıdır. Doktor değilseniz kendinize teşhis koyarak tedaviye kalkışmamalısınız. Çünkü anal bölgede kanser de dahil, birbirine benzer belirtiler veren birçok hastalık bulunmaktadır.

Cerrahi Tedavi

Kronik anal fissürün cerrahi tedavisinde altın standart lateral internal sfinkterotomidir (LİS). Medikal tedaviye cevap alınamayan hastalara uygulanır. Lateral internal sfinkterotomi (LİS) sağdan ya da soldan yapılabilir. Sağ tarafta ana hemoroid pakesi olmadığı için sağ LİS tercih edilir.

Parmakla (4 parmak) ya da spekulum ile zorlu sfinkter dilatasyonu, sfinkter yırtılması ve inkontinansa (gaita kaçırma) neden olduğu için yapılması önerilmez.