Gardner Sendromu
Resim Wikipedia'dan alınmıştır (Page, File)
Gardner sendromu, familyal adenomatöz polipozis’in (FAP) bir çeşididir. FAP’a ek olarak Gardner sendromunda kafatası ve mandibula osteomları, ciltte epidermoid kistler ve fibromlar, desmoid tümörler (özellikle karın duvarı ve karın içinde) görülür.
FAP da ve Gardner sendromunda, kolonda görülen yüzlerce - binlerce polip 20’li - 30’lu yaşlarda ortaya çıkar, poliplere müdahale edilmezse (kolektomi yapılmazsa) her zaman (%100) kolon kanseri gelişir.
Hem FAP hem de Gardner sendromu otozomal dominant geçişlidir. Hem FAP hem de Gardner sendromunda, intestinal fenotip (polipler) bakımından tam penetrans görülürken, Gardner sendromundaki ekstraintestinal tutulumlarda penetrans değişkendir.
FAP ve Gardner sendromu farklı hastalıklar gibi adlandırılmakta isede, aslında Gardner sendromu, ekstraintestinal lezyonların bulunduğu FAP dır.
Benign Ekstraintestinal Lezyonlar
- Osteomlar (özellikle kafatası ve mandibula)
- Cilt lezyonları (epidermoid kist, fibrom)
- Desmoid tümörler (karın duvarı ve karın içi)
- Retina pigment epitelinin konjenital hipertrofisi (CHRPE)
Osteomlar
Osteomlar FAP’lı hastaların yaklaşık %20 sinde bulunur. En çok kafatası ve mandibulada görülmekle birlikte vücuttaki tüm kemiklerde görülebilir. Osteomalar iyi huylu kemik tümörleridir.
Kafatasındaki osteomlar, kemiğin dış tarafından gelişen (dış tabla), sklerotik, yuvarlak, kenarları düzgün, sert genellikle hassas (%62) kitlelerdir, kemik korteksi ve ortadaki spongioz tabaka sağlamdır. Dışarıdan sebase kist yada lipoma benzerler ama dokunulduğunda sert oldukları anlaşılır. Osteomlar direkt grafiler ve BT de çevresi sklerotik ortası radyolusent (nidus) olarak görünürler. Estetik nedenlerle yol açan, eklem hareketine engel olan ve sinüslerde obstrüksiyon yapan osteomlar eksize edilir
Cilt Lezyonları
Gardner sendromunda görülen cilt lezyonları, epidermoid kist, fibrom ve lipom lardır.
Gardner sendromunda görülen epidermoid kistler genellikle kolon poliplerden önce ortaya çıkarlar. Epidermoid kistler vücut yüzeyinin her yerinde görülebilir ancak en çok bacaklar, yüz, saçlı deri, ve kollarda görülür, boyutları birkaç mm ile birkaç cm arasında değişir.
Fibromlar en çok saçlı deri, kol ve sırtın cilt yüzeyinde bulunur. Gardner sendromunda görülen fibromlar, desmoid tümörlerin cilte görülen eşdeğeri olarak kabul edilebilir.
Lipomlar normal populasyonda da oldukça sık görülürler. Gardner sendromunda lipom sıklığında artış olup olmadığı tartışmalıdır.
Gardner sendromunda görülen cilt lezyonları kanserleşmezler, kozmetik problem, eklem hareketlerinde kısıtlılığa neden olma, ağrı gibi nedenlerle eksize edilebilirler.
Desmoid Tümörler
Desmoid tümörler vücudun bağ dokusundan ve bağ dokusunu üreten fibroblastlardan gelişen benign (iyi huylu) tümörlerdir, diğer adları agresif fibromatozis ya da desmoid fibromatozis dir. Desmoid tümörler vücudun her yerinde olabilir ancak en çok karın, omuz, kol ve uylukta görülür. Desmoid tümörler metastaz yapmazlar ancak çevre dokuları agresif bir şekilde invaze ederek (sararak) ağrıya ya da içi boş organlarda obstrüksiyona neden (tıkanıklığa) olabilirler (en çok bağırsak ve üreter). Desmoid tümörlerin cerrahi olarak eksizyonları, çevre dokuya invazyonları nedeniyle, çok zor ya da imkansız olabilir. Desmoid tümörlerin toplumdaki sıklığı oldukça nadirdir (milyonda bir), 15-60 yaş arası görülür ve kadınlarda daha sıktır.
Desmoid tümörlerin % 5-10’u Gardner sendromunda görülür. Gardner sendromlu hastaların ise %5-25’inde desmoid tümörler gelişir. Gardner sendromunda desmoid tümör gelişimi riskini artıran faktörler şunlardır; ailede Desmoid tümör öyküsü, kadın cinsiyet, hastada osteom bulunması, kolektomi de dahil geçirilmiş cerrahi. Karında görülen desmoid tümörlerin yaklaşık yarısı karın duvarı kaynaklı, diğer yarısı ise intraabdominal kaynaklıdır.
Gardner sendromunda, kolektomi sonrası gelişen desmoid tümörler, sık görülen bir mortalite nedenidir. Gelişen desmoid tümörün mortalitesi % 10-50 arasındadır.
Desmoid Tümörlerin Tedavisi
Karın dışındaki dezmoidler eksize edilebilir. Karın duvarı ve karın içindeki desmoid tümörler semptomatik değillerse cerrahi uygulanmaz.
Medikal tedavi olarak sulindac ve tamoksifen önerilmektedir. Tirozinkinaz inhibitörleri (İmatinib mesylate (Gleevec®)) ile beraber NSAID ilaçlar da önerilmiştir. Bu ilaçlara yanıt alınamazsa sarkomlarda uygulanan kemoterapiye benzer bir rejim, radyoterapi ve son seçenek olarak cerrahi düşünülebilir.
Retina Pigment Epitelinin Konjenital Hipertrofisi (Congenital Hypertrophy of the Retinal Pigment Epithelium, CHRPE)
CHRPE, gözün fundus kısmında, koyu pigmente, iyi huylu, asemptomatik (belirti vermeyen) lezyonlardır. Oftalmaskop (fundoskop) ile yapılan göz muayenesinde görülürler. Gözün fundusu, lensin karşısına denk gelen gözün arka iç yüzeyidir. Fundusta, retinanın bir kısmı, optik disk, makula, fovea ve arka kutup bulunur.
CHRPE, retinanın en dış tabakası olan pigment epitelinin konjenital bir hamartomudur ve üç varyantı vardır, 1) Soliter (tek, unifokal), 2) Grup halinde (multifokal) ve 3) Atipik. Gardner sendromunda görülen CHRPE, atipik formdur.
Kaynaklar
- Web Article: Gardner syndrome. Authors: Randall W Burt Web: UpToDate (uptodate.com)
- Web Article: Gardner Syndrome. Authors: Charifa A, Jamil RT, Zhang X. In: StatPearls (statpearls.com).
- Web Article: Osteoid Osteoma Clinical Presentation Authors: Gerard Librodo Web: Medscape (emedicine.medscape.com)
- J Article: Gardner syndrome: Skin manifestations, differential diagnosis and management. Authors: Juhn E, Khachemoune A. Journal: Am J Clin Dermatol. 2010;11(2):117-22.
- Web Article: Desmoid Tumor, Approved by National Cancer Institute Editorial Board Web: National Cancer Institute, Center for Cancer Research (cancer.gov)
- Web Article: Congenital Hypertrophy of the Retinal Pigment Epithelium, Authors: Kelsey Vernon Stuart, Daniel F. Kiernan, Gustavo Ortiz-Morales, Kelsey Vernon Stuart, Neelakshi Bhagat, Jennifer I Lim. Web: EyeWiki (eyewiki.aao.org)