Kolon Anatomisi

Kalın bağırsak sindirim sisteminin en son parçasıdır. Anatomik ve fonksiyonel olarak kalın bağırsak kolon, rektum ve anal kanal olarak üçe ayrılır.

Kolon, gaitanın (dışkının) oluştuğu ve depolandığı, yaklaşık 150 cm uzunluğunda, ince bağırsaktan daha kalın bir tüptür. Kolon distale doğru daralır, çekumda çapı yaklaşık 7,5 cm iken, sigmoid kolon sonunda 2,5 cm ye düşer.

Sulu ince bağırsak içeriği kolona dökülür, kolon bu içeriğin suyunu ve tuzunu absorbe eder (emer) ve katı/yarı katı gaitayı (dışkıyı) oluşturur. Türkiye’de kolon ve rektum kanserleri, kanser sıklığı açısından, erkeklerde 4. sırada, kadınlarda 3. Sıradadır.

Kalın Bağırsağın Bölümleri

• Kolon
  • Çekum ve Apendiks (Caecum veye cecum, appendix vermiformis)
  • Çıkan kolon (colon ascendens)
    • Hepatik Fleksura (flexura coli dextra)
  • Transvers kolon (colon transversum)
    • Splenik Fleksura (flexura coli sinistra)
  • İnen kolon (colon descendes)
  • Sigmoid kolon (colon sigmoideum)
• Rektum (rectum)
• Anal Kanal (canalis analis)

Kolonun İnce Bağırsaktan Farkları

• Çap: Kolonun çapı ince bağırsaktan daha geniştir
• Apendiks Epiploika: Kolonda (rektum hariç) peritonla kaplı yağ birikintileri bulunur (appendices epiploica, appendices omentales). Tenia libera ve tenia omentalis üzerindedirler.
• Tenyalar (Tenia Coli, Taeniae Coli, Teniae Coli): Kolonun longitüdinal (eksternal) kas tabakası, 3 bant halinde bulunur (120 derece aralıkla). Tenialar, kolonun başlangıcında başlar (çekum tabanında, apendiks kökünde), rektumda dağılarak birbirleriyle kaynaşırlar ve rektum ile anüsü çepeçevre sararlar. Bu üç tenyanın isimleri;
  • Tenia libera
  • Tenia mesocolica
  • Tenia omentalis
• Haustura Coli; rektum hariç kolondaki boğumlar, kolon boğum boğumdur.
• Mukozal Villuslar: İnce bağırsakta bulunan mukazol villuslar, kolonda bulunmaz.

Çekum (Caecum, Cecum)

Çekum, kolonun ilk ve en kalın parçasıdır, karın sağ alt kadrandadır (sağ iliak fossa), tabanında apendiks bulunur. Nispeten mobildir (serbesttir). İleum çekumun medialinden çekuma bağlanır. Çekumun yaklaşık boyu 6,5 cm, eni 7,5-8.5 cm dir ve kalın bağırsağın en geniş kısmıdır. Bu yüzden çekum, obstrüksiyona en dirençli, perforasyona en duyarlı kolon segmentidir. 3 tenia, çekum tabanında dağılarak birleşir ve tam buradan apendiks köken alır.

İleoçekal Valv (Ileocecal Valve)

İleumla çekum arasında bulunan ileoçekal valv, tek yönlü çalışan bir sfinkterdir; kolondaki gaitanın ileuma kaçmasını önler. İnce bağırsak genişlediğinde, ileoçekal valv gevşer ve ileum içeriğinin çekuma (kolona) geçişine izin verir. Kolon distandü olduğunda ise ileoçekal valvin tonüsü daha da artar ve kolon içeriğinin, ince bağırsağa geçmesini engeller.

İleoçekal valvin diyare önleyici etkisi bulunur. Uzun ince bağırsak rezeksiyonlarıonda, ileoçekal valv korunmuşsa (çıkarılmamışsa), kısa bağırsak sendromu (malabsorbsiyon) gelişimi zorlaşır. İleoçekal valv sağlamsa, kolonik obstrüksiyonlarda, ince bağırsaklarda gaz gözlenmez ve kolonda kapalı loop obstrüksiyonu gelişmiş olur, perforasyona yatkınlık artar.

İleoçekal valv ve apendiks orifisinin görülmesi kolonoskopide çekuma ulaşıldığını gösterir (yani kolonoskopide tüm kolon segmentlerine ulaşıldığı anlamına gelir).

Caecus latince kör demektir. Kör bağırsak Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre çekumun karşılığıdır ancak, halk arasında ve google da incelediğimizde yanlış bir biçimde apendiksin karşılığı olarak kullanıldığını görmekteyiz.

İleoçekal valvin diğer adları; Bauhin valvi, Tulp veya Tulpius valvi, Varolius valvi, ileal valv, kolik valv, ileokolil valv dir.

Apendiks (Appendix Vermiformis)

Apendiks çekumun solucan şeklinde (vermiform) bir uzantısıdır (ince kör bir tüptür). Uzunluğu yaklaşık 5-10 cm kadardır (1-25 cm olabilir). Sağlıklı apendiks çapı 6 mm'yi geçmez.

Apendiksin çıkış yeri nispeten sabittir; 3 tenianın çekum tabanında dağılarak birleştiği yerdir (McBurney noktasının izdüşümüne karşılık gelir). Ancak apendiksin diğer kısımları serbesttir bu yüzden farklı pozisyonlarda bulunabilir; retroçekal (en çok), pelvik, subçekal, preileal, postileal. Apendektomi yaparken çekumun önündeki tenia takip edilerek apendikse ulaşılabilir (tenia libera).

Çıkan Kolon (Colon Ascendens)

Çıkan kolon, çekumdan sonraki kolon segmentidir, yaklaşık 12,5-20 cm uzunluğundadır, yukarı (karaciğere) doğru çıkar, karaciğer sağ lobunun altından keskin bir dönüş yaparak sola döner (hepatik fleksura) ve dalağa doğru gider (transvers kolon). Çıkan kolonun sadece lateral, ön yüzü ve mediali peritonla kaplıdır bu yüzden retroperitoneal kabul edilir (inen kolon gibi).

Hepatik fleksura, sağ böbrek alt kutbunun ve duodenumun inen kısmının (2. kıta) önünde, safra kesesinin lateralinde kalır.

Transvers Kolon (Colon Transversum)

Transvers kolon, hepatik fleksuradan başlayıp splenik fleksuraya uzanan, aşağı doğru kavisli, yatay kolon parçasıdır. 40-50 cm uzunluğundadır. Tamamen intraperitoneal dir ve mezosu vardır (transvers mezokolon), kolonun en mobil kısmıdır.

Transvers mezokolon, karın boşluğunu iki kompartmana ayırır; supra-mezokolik ve infra-mezokolik boşluk (kompartman). Transvers mezokolon böylece peritonit ve apsenin yayılımında doğal bir bariyer görevi görür.

Transvers kolon anterosuperior kısmından, mide büyük kurvatürüne gastrokolik omentum (ligament) ile bağlıdır. Gastrokolik ligament, kolonoskopide transvers kolonun içeriden üçgenimsi (trianguler) görünmesine neden olur. Gastrokolik ligament aşağıya bir mutfak önlüğü gibi uzanarak, karın içi organların üzerini örter (omentum majus). Gastrokolik ligament açıldığında, bursa omentalise girilmiş olur (lesser sac). Başka bir deyişle midenin arka yüzüne ve pankreasa ulaşılır. Örneğin, mide yaralanmalarında midenin arka yüzünü kontrol etmek için, distal pankreatektomilerde gastrokolik ligaman (ligament) açılır.

Splenik Fleksura: Transvers kolon solda dalak alt polüne (splenokolik (lienokolik) ligament) ve diyaframa yapışır (frenokolik ligament) ve buradan aşağı doğru keskin bir dönüş yapar (splenik/sol fleksura). Splenik, fleksura, hepatik fleksuradan daha yukarıdadır ve daha derindedir. Splenik fleksura, rektumdan sonra kolonun en fikse kısmıdır.

İnen Kolon (Colon Descendens)

İnen kolon, splenik fleksuradan başlayıp, büyük pelvis girişi hizasında, sigmoid kolona kadar uzanan kolon parçasıdır. Yaklaşık 25-30 cm dir. Sol böbreğin önünden hafif mediale eğimli bir iniş gösterir. İnen kolonun sadece lateral, ön yüzü ve mediali peritonla kaplıdır bu yüzden retroperitoneal kabul edilir (çıkan kolon gibi). İnen kolon, çıkan kolondan daha derindedir ve daha incedir.

Sigmoid Kolon (Colon Sigmoideum)

Sigmoid kolon, inen kolon ile rektum arasındaki en dar ve en mobil kalın bağırsak segmentidir. Sigmoid kolon, dar çapı nedeniyle, obstrüksiyona en hassas kalın bağırsak kısmıdır. Büyük pelvis girişinden başlar, 3. sakral vertebra hizasında (rektosigmoid bileşke) sonlanır (bazı kaynaklara sakral promontoryum).

Sigmoid kolon iki kısımdan oluşur; iliak (fikse) ve pelvik (mobil, mezenterli). Sigmoid kolon yaklaşık 40 cm uzunluğundadır. Sigmoid kolon orta kesimi sağ alt kadrana kadar uzanabilir.

Etimoloji: Sigma Yunan alfabesinin onsekizinci harfidir (Σ σ ς; büyük harf, küçük harf, sonda). Sigmoid kolon, kelime sonunda yazılan sigma harfine benzemektedir (ς).

Sigmoid Kolon Mezosu

Sigmoid kolonun mobil (pelvik) kısmın omega şeklinde (Ω) bir mezosu bulunur (tabanı dar). Dar tabanlı uzun mezosigmoid, volvulusu en sık sigmoid kolonda görülmesine neden olur.

Sigmoid kolon mezosunun karın arka duvarına yapıştığı hat ters “V” şeklindedir. Tepe noktası, sol common iliak arterin bifurkasyonu civarındadır. Sol bacak sol psoas kasının mediali hizasıdır. Sağ bacak pelvise iner ve orta hatta üçüncü sakral segmentin önünde sona erer.

İntersigmoid Recess (Fossa): Sigmoid kolon mediale doğru yatırıldığında, mezonun karın arka duvarına yapıştığı hattın orta kesimindeki çukurluğa intersigmoid fossa denir. Fetal hayatta daha belirgindir. Sol üreter bu fossanın arkasından geçerek aşağı iner. Sol üreteri yaralamamak ya da aramak için intersigmoidal fossa nirengi noktası olarak kullanılabilir.

Rektosigmoid Bileşke

Rektosigmoid bileşkeyi 6 özelliğinden tanıyabiliriz (yani sigmoid kolonun bitip rektumun başladığını).

1. Kolon haustralarının kaybolması (rektum düzdür)
2. Bağırsak lümenindeki daralma
3. Sigmoid mezenterinin kaybolması
4. Teniaların genişleyip yayılarak tek bir kılıf şeklinde rektumu sarması.
5. Apendiks epiploikaların kaybolması
6. Mukozal farklılık: Rektal mukoza pürüzsüz ve düzdür, 3 adet valv bulunur (Houston valvleri), sigmoid kolon mukozasında belirgin rugalar (katlantı) vardır.

Rektum

Rektum, sigmoid kolondan sonra başlar (SIII seviyesinde, bazı kaynaklara göre sakral promontoryum), anüste biter. Anorektal bileşke, dışarıdan puborektal kas ve pelvik taban kasları, içeriden dentat line hizası olarak kabul edilir.

Rektumun kelime anlamı düz demektir. Rektum içinde Houston valvi denen 3 mukozal katlantı (fold) bulunur (sol üst, sağ orta, sol alt). Rektum 12 cm uzunluğundadır. Rektumun orta kesimi daha geniştir (ampulla recti).

Rektumun Fonksiyonu: Sigmoid kolondan gelen gaita defekasyon öncesi rektumda depolanır (bekletilir), rektumun distansiyonu ile internal ve eksternal anal sfinkter gevşer (rektoanal inhibitör refleks), rektum kasılır ve kısalır böylece defekasyon gerçekleşir. Eğer kişi istemli olarak gaitasını tutarsa (eksternal sfinkter), gaita sigmoid kolona geri döner, gaitanın suyu emilmeye devam eder, bu da gaitanın daha da sertleşmesine neden olur.

Anal Kanal

Anal kanal; kalın bağırsağın, 4-5 cm lik en son parçasıdır. Rektum ile anal verge (anal orifis, anüs) arasındadır.

Anal verge çevresindeki keratinize, pigmente perianal deride cilt ekleri (kıl, ter ve yağ bezleri) vardır. Anal verge üstündeki anal kanal cildi de (anoderm) pigmente ve keratinizedir ve cilt gibi ağrıya hassastır, ancak deri ekleri yoktur.

Cerrahi Anal Kanal: Anal kanalla rektum arasındaki sınır anorektal ring (anorektal açı) kabul edilir (Burada puborektal kas, anorektal bileşkeyi arkadan sarar ve öne doğru eğerek açılandırır). Ortalama 4-5 cm dir. Anal kanalın ⅔’ü dentat çizginin üstünde, ⅓’ü dentat çizginin altındaddır.

Anatomik Anal Kanal: Anal kanalın üst sınırı linea dentata (linea pectinea) olarak kabul edilir. 2,5-3 cm dir.

Kolonun Ligamentleri

• Gastrokolik Ligament: Mide büyük kurvaturu ile transvers kolon arasındaki omentum majus kısmıdır. Gastrokolik ligament açılınca mide arkasına, pankreas önüne yani lesser sac a ulaşılmış olur.
• Splenokolik Ligament: Dalak alt polü ile splenik fleksura arasındaki sağlam periton bağlantısı.
• Frenikokolik Ligament: Splenik fleksura ile diyafram arasındaki bağlantı.

Kolonun Arterleri

Kolonun arterleri; süperior mezenterik arterden çıkan son üç dal ile inferior mezenterik arterin dallarının tamamını kapsar.

• Superior Mezenterik Arterin Dalları: Daha kolay anlaşılması için aşağıda A. Mesenterica superior’un tüm dalları sırasıyla listelendi, son üç dal kolonla ilgilidir
  • A. Pancreaticoduodenalis İnferior (İnferior Pankreatikoduodenal Arter)
  • Aa. Jejunales et Ileales (Jejunal ve İleal dallar)
  • A. Colica Media (Middle Kolik Arter): Trasvers kolonu besler
  • A. Colica Dextra (Sağ Kolik Arter): Asendan kolonu besler
  • A. Ileocolica (İleokolik Arter): Terminal ileum, apendiks, çekum, proksimal asendan kolonu besler.
• İnferior Mezenterik Arterin Dalları: Tüm dallar sol kolonu besler. Sırasıyla;
  • A. Colica Sinistra (Sol Kolik Arter): İnen kolonu besler
  • Aa. Sigmoidea (Sigmoidal Dallar): Sigmoid kolon
  • A. Rectalis Superior (Süperior Rektal Arter): Proksimal rektum

İleokolik Arter

Süperior mezenterik arterin son dalıdır. İleokolik arter de iki dala ayrılır.

• Süperior dal, yukarı çıkar, sağ kolik arterin inen dalı ile anastomoz yapar.
• İnferior daldan, çekal dallar, apendiküler arter ve ileal dalları verir.

Sağ Kolik Arter

Sağ kolik arter, çıkan kolonu besler. Kolona yaklaşınca iki dala ayrılır.

• İnen dal, ileokolik arterin çıkan dalıyla anastomoz yapar
• Çıkan dal, middle kolik arterin sağ dalıyla anostomoz yapar.

Middle Kolik Arter

Middle kolik arter transvers mezokolonun içinde yukarı doğru çıkar, kolona yaklaşınca iki dala ayrılır.

• Middle kolik arterin sağ dalı, sağ kolik arterin çıkan dalıyla anastomoz yapar
• Sol dalı, sol kolik arterin çıkan dalıyla anaostomoz yapar (Riolan Arkı, Riolan Arc).

Riolan Arkı’na Riolan anastomozu da denir, Drummondun marjinal arterinin bir parçasıdır. Riolan arkının özelliği, süperior meznterik arter ile inferior mezenterik arterin anostomoz yaptığı damar olmasıdır.

Sol Kolik Arter

Sol kolik arter, inferior mezenterik arterin ilk dalıdır. Sol kolik arter, retroperitonda iki dala ayrılır.

• Çıkan dal İnen kolon proksimali ile transvers kolon distalini besler. Çıkan dal, Riolan arkını oluşturmak üzere midlle kolik arterin sol dalı ile anastomoz yapar.
• İnen dal, inen kolon distalini besler, sigmoidal arterlerin ilkiyle anastomoz yapar.

Sigmoidal Arterler

Sigmoidal arterler, sigmoid mezokolon içinde ilerler, 2-4 tanedir. Sigmoidal arterlerin ilki sol kolik arterin inen parçası ile anastomoz yapar. Sigmoidal arterler, inen kolon distali ve sigmoid kolonu besler.

Süperior Rektal (Hemoroidal) Arter

Süperior rektal arter, inferior mezenterik arterin uç (son) dalıdır. Süperior rektal arter, sigmoid kolon mezosunun içinde ve medial tarafında pelvise doğru iner. S3 vertebra hizasında iki dala ayrılarak, rektumun sağ ve soluna, küçük dallar vererek, internal anal sfinkter hizasına kadar iner. Süperior rektal arter rektumun proksimalini besler.

Middle Rektal (Hemoroidal) Arter

İnternal iliak arterin dalıdır. Rektum distalini besler.

İnferior Rektal (Hemoroidal) Arter

İnternal iliak arterin uç (son) dalı, internal pudendal arterdir. İnternal pudendal arter de 2-3 dala ayrılır ve inferior rektal arter adını alır. İnferior rektal arter, anal kanal, anal kaslar, anal bölge ve çevresindeki kalça cildini besler.

Süperior, middle ve inferior rektal arterlerin uç dalları arasında gelişmiş bir kollateral ağı bulunur. Bu damar ağı, rektumu iskemiye dirençli kılar.

Drommond’un Marjinal Arteri

Kolonun arterleri, kolona girmeden önce kolon kenarında (margin) birbirleriyle anostomoz yaparak, Drummondun (kolonun) marginal arterini oluştururlar. Drummondun marginal arterine, splenik fleksura kenarında özel bir ad verilir; Riolan arkı. Riolan arkının özelliği, süperior mezenterik arter ile inferior mezenterik arter arasındaki anastomoz olmasıdır.

Kolonun Venleri

Rektum alt kısmı hariç, kalın ve bağırsaklar ve mide ile dalak, pankreas ve safra kesesinin venöz drenajı portal ven aracılığı ile karaciğeredir. Karaciğer sinüzoidlerinde işlenen portal kan, tekrar toplanarak vena hepatika aracılığı ile vena kava inferiora (sistemik dolaşıma) dökülür.

Kolonun venöz (portal) drenajı superior ve inferior mezenterik ven aracılığı ile olur.

Superior Mezenterik Ven

Superior mezenterik ven, ince bağırsaklar, çekum, çıkan kolon ve transvers kolonun kanını drene eder.

Superior mezenterik ven, superior mezenterik arterin venöz kopyası gibidir. Süperior mezenterik artere eşlik eden jejunal, ileal, ileokolik, sağ kolik ve orta kolik venler süperior mezenterik veni oluşturur.

Superior mezenterik ven sağ iliak fossadan başlar, yukarı çıkarken duodenum yatay parçasının önünden sonra pankreas boynu arkasından geçer. Pankreas üst kenarı hizasında ise splenik ven, süperior mezenterik vene katılır, ikisi beraber portal veni oluşturur (L2 vertebra hizasında). İnferior mezenterik ven, splenik vene dökülür. Bazan süperior mezenterik ven, inferior mezenterik ven ve splenik ven aynı kavşakta birleşir (trifurcation).

İnferior Mezenterik Ven

İnferior mezenterik ven; rektum, sigmoid kolon, inen kolon ve splenik venden gelen kanı drene eder.

İnferior mezenterik ven, inferior mezenterik arterin venöz kopyası gibidir. İnferior mezenterik ven, süperior rektal ven olarak başlar, yukarı doğru çıkarken, sigmoidal venler ve sol kolik ven katılır. İnferior mezenterik ven splenik vene dökülür. Splenik ven, superior mezenterik venle birleşerek portal veni oluşturur.

Superior Rektal (Hemoroidal) Ven

Superior rektal ven, rektum proksimali ve distalini (superior (internal) hemoroidal pleksus aracılığı ile) drene eder. Superior rektal vene sigmoidal venler de katılarak inferior mezenterik ven olarak devam eder.

Middle Rektal (Hemoroidal) Ven

Middle rektal ven, inferior rektal venle birlikte anal kanal, anal kaslar, anal bölge ve çevresindeki kalça cildinin kanını drene eder (inferior (eksternal) hemoroidal pleksus aracılığı ile). İnternal iliak vene katılır.

İnferior Rektal (Hemoroidal) Ven

İnferior rektal ven, midle rektal venle birlikte anal kanal, anal kaslar, anal bölge ve çevresindeki kalça cildinin kanını drene eder (inferior (eksternal) hemoroidal pleksus aracılığı ile). Birkaç dal halinde başlayan inferior rektal ven birleşerek internal pudendal veni oluşturur. İnternal pudendal ven, middle rektal ven ve başka küçük venleri de aldıktan sonra internal iliak ven olarak devam eder.

Süperior, middle ve inferior rektal arterlerin uç dalları arasında gelişmiş bir kollateral ağı bulunur. Bu damar ağı, rektumu iskemiye dirençli kılar.

Rektal Venöz Pleksus (Hemoroidal Pleksus)

Rektum distali ve anüsü drene eden venler iki venöz pleksustan doğar.

• İnternal (süperior) hemoraidal (rektal) pleksus
• Eksternal (inferior) hemoraidal (rektal) pleksus

Süperior ve inferior hemoroidal pleksus arasındaki bağlantılar, portal hipertansiyonda genişleyerek, portosistemik kollateral görevi görürler.

İnternal hemoroidal pleksus, submukozal yerleşimlidir ve anorektal çizginin hemen üzerinde bulunur, süperior hemoraidal (rektal) vene > inferior mezenterik vene > portal sisteme dökülür.

İnternal hemoroidal venlerin genişlemesi, internal hemoroidal hastalığa neden olur. Portal hipertansiyonda, kaval sistem damarlarında venöz kapakçıklar bulunmadığı için, basınç internal hemoroid pleksusa aynen yansır, bu nedenle internal hemoroidal hastalık gelişimine yatkınlık bulunur.

Eksternal hemoroidal pleksus, muskular tabakanın dışında yerleşimlidir ve anorektal çizginin altında bulunur, iki vene drene olur ;

• İnferior hemoroidal (rektal) vene > internal pudendal ven > internal iliak ven > kaval sistem
• Middle hemoroidal (rektal) ven > internal iliak ven > kaval sistem

Eksternal hemoroidal pleksustaki genişlemeler, eksternal hemoroidal hastalığa neden olur.

Kolonun Lenfatiği

Karın içindeki gastrointestinal sistemin lenfatik akımı dokuda başlar ve abdominal aortun ön dallarının kökünde geniş paketler halindeki lenf nodlarında sonlanır (preaortik lenf nodları).

Preaortik lenf nodları üç gruptur:

1. Çölyak lenf nodları
2. Süperior mezenterik lenf nodları
3. İnferior mezenterik lenf nodları.

İnferior mezenterik lenf nodları > süperior mezenterik lenf nodlarına drene olur > bunlar da çölyak lenf nodlarına drene olur > bunlar da cisterna chyli ye drene olur > bu da sol subklavian vene dökülür

Kolonun lenfatik drenajı ve lenf nodu grupları sırasıyla aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir

• Submukozal ve Subseröz Lenfatik Pleksus (birbiriyle bağlantılıdır)
• Epikolik Lenf Nodları (kolon duvarında, serozanın altında ve apendiks epiploikaların içindedir, sayıları sigmoid kolonda en fazladır)
• Parakolik Lenf Nodları (arteryel arkadları çevresindei lenf nodları)
• İntermediate Lenf Nodları (segmental kolon damarların etrafında; ileokolik, sağ kolik, middle kolik, sol koliki sigmoidal arterler çevresindeki lenf nodları)
• Ana (Principle) Lenf Nodları
  • Süperior Mezenterik Arter Kökündeki Lenf nodları
  • İnferior Mezenterik Arter Kökündeki Lenf Nodları

Kolonun Sinirleri

Kalın bağırsak iki sinir sistemi ile kontrol edilir (intrinsik-içsel, ekstrensek-dışsal)

• Enterik Sinir Sistemi (Intrinsic)
• Otonom Sinir sistemi (Extrinsic)
  • Sempatik Sinir Sistemi (Thoracolumbar Division)
    • T11-12 > sempatik zincir ganglionu > superior mezenterik arter ganglionu > Sağ kolon
    • L1-2 > sempatik zincir ganglionu > inferior mezenterik arter ganglionu > Sol kolon
    • Lumbar splanchnic sinirler, superior ve inferior hypogastric plexus > Rektum
  • Parasempatik Sinir Sistemi (Craniosacral Division)
    • Vagus siniri (X. Kranial Sinir) > Sağ Kolon (çekum, çıkan kolon, transvers kolon)
    • Sakral 2-4 sinirler > pelvik splanknik sinirler (n. erigentes) > Sol Kolon (inen kolon, sigmoid, rektum)

Kolon sempatik innervasyonu (sinirleri), kolon peristaltizmi ve sekresyonlarını inhibe eder (azaltır), ileokolik ve rektal sfinkterlerde kontraksiyona neden olur.

Kolonun parasempatik innervasyonu (sinirleri), kolon peristaltizmi ve sekresyonlarını stimüle eder (artırır), ileokolik ve rektal sfinkterlerde gevşemeye neden olur.

Kolon da dahil visseral duyu lifleri (visseral afferent lifler) hem sempatik hem de parasempatik sinirler içinde taşınır. Bununla birlikte;

• Sempatik liflere eşlik eden (sempatik sinirlerin içinde taşınan) visseral duyu lifleri ağrıyı iletirler.
• Parasempatik liflere eşlik eden (parasempatik sinirlerin içinde taşınan) visseral duyu lifleri kemoreseptör ve baroreseptörlerde oluşan uyarıları taşırlar, refleks aktivite ve fizyolojik işlemler hakkında bilgi taşırlar.

Kaynaklar

1. Anatomy and Physiology of the Small Intestine. Jacob Campbell, ... Yu Liang, in Shackelford's Surgery of the Alimentary Tract, 2 Volume Set (Eighth Edition), 2019
2. Skandalakis JE, Skandalakis PN, Skandalakis LJ, Colon and Anorectum. Surgical Anatomy and Technique (1. Baskı), Sayfa:401.
3. İntestinum crassum-kalın bağırsaklar (Karın). Drake LD, Vogl W, Mitchell AWM. Grays Tıp Fakültesi Öğrencileri için Anatomi (1. Baskı). Sayfa 279.
4. Rectum (Pelvis ve Perineum). Drake LD, Vogl W, Mitchell AWM. Grays Tıp Fakültesi Öğrencileri için Anatomi (1. Baskı). Sayfa 397.
5. Anatomy (Embryology and Anatomy of the Volume IV. Chapter 1). Romolo JL. Shackelford’s Surgery of The Alimentary Tract (4th Ed). Sayfa: 3.
6. Anatomy (Anatomy and Physiology of the Anus and Rectum, Volume IV. Chapter 22). Pemberton JH, Meagher AP.  Shackelford’s Surgery of The Alimentary Tract (4th Ed). Sayfa: 275.
7. Sigmoid mesocolon. Dr Rohit Sharma. Radiopedia (radiopedia.org).
8. Embryology and Anatomy. (Colon, Rectum and Anus). Bullard KM, Rothenberger DA. Schwartz's Principles of Surgery (8th Ed). Sayfa: 1055.
9. Arteries of Large Intestine (Peritoneal Cavity). Netter F. Atlas of Human Anatomy (7th edition). Plate: 295.
10. Rectum and Anal Canal (Pelvis and Perineum). Netter F. Atlas of Human Anatomy (7th edition). Plate: 375.