Sanal Kolonoskopi (BT Kolonografi)

Sanal kolonoskopi aslında bir BT (bilgisayarlı tomografi) tetkikidir (BT kolonoskopi de denir). İnce kesitli BT filmleri, bilgisayarla işlenerek 3 boyutlu görüntüler oluşturulur. Böylece kolonun içinde sanal olarak gezilebilir, görüntüler aynı klasik kolonoskopiye benzer.

Sanal kolonoskopi, klasik kolonoskopi den daha noninvaziv dir.

Sanal Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

Hazırlık: Sanal kolonoskopi öncesi kolon temizliği yapılır; tıpkı çift kontrastlı kolon grafisi ve kolonoskopi deki gibi. Hasta işlemden önceki birkaç gün boyunca sıvı gıdalarla beslenir (1-3 gün). İşlemden bir gece önce ishal yapıcı (müshil, laksatif) şuruplar içer. Bazen işlemden hemen önce sulandırılmış oral kontrast da verilir.

İşlem: Bilgisayarlı tomografi masasına yüz yukarı yatan hastaya (supin) ince bir rektal tüp aracılığı ile hava verilir (kolon havayla şişirilir). Daha sonra tomografi masası scannerin içine girer ve iki boyutlu görüntüler alınır (yani BT çekilir). Bazen hasta yüz aşağı çevrilerek de görüntü alınır (prone). Tüm bu işlemler yaklaşık 10-15 dk sürer.

İşlem Sonrası: Tetkik bittikten sonra, hasta yardımsız normal hayatına dönebilir (yani hasta sanal kolonoskopi yaptırmaya tek başına gelebilir).

Rapor: İki boyutlu bilgisayarlı tomografi kesitleri, 3 boyutlu hale getirilir. Kolonun içinde gezerek inceleme yapan radyolog bir rapor yazar. Raporun sonuçlanması birkaç gün - hafta sürebilir. Hasta raporunu, tetkiki isteyen doktoruna götürür.

Sanal Kolonoskopinin Avantajları

• Sanal Kolonoskopi, hem hasta hem de doktor için klasik kolonoskopiden daha kolaydır ve daha kısa sürer
• Kolonun dışındaki organlar da incelenebilir
• Sedasyon gerekmez (hasta yardımsız gelebilir ve tetkik sonrası hemen normal hayatına döner)
• Görüntüler çift kontrastlı kolon grafilerinden daha iyidir

Sanal Kolonoskopinin Dezavantajları

• Hasta az da olsa X ışınına maruz kalır (radyasyon, miligray ler düzeyinde)
• Biyopsi yapılamaz, polipler çıkarılamaz. Böyle bir durumda hastaya tekrar klasik kolonoskopi yapmak gerekir.
• Sanal kolonoskopi, klasik kolonoskopi kadar detaylı görüntü vermez. 2-10 mm lik polip ya da lezyonlar atlanabilir.
• Ağırlıklı görüş olarak, kolorektal kanser taramalarında hala standart kolonoskopi kullanılır

Sanal Kolonoskopinin Endikasyonları

Sanal kolonoskopi şu durumlarda yapılır.

• Kolorektal kanser taraması: Sanal kolonoskopi, kolorektal kanser için artmış risk taşımayan hastalar için uygun bir alternatifdir (klasik kolonoskopi yerine). Artmış risk varsa klasik kolonoskopi yapılmalıdır (örneğin adenom öyküsü, ailesel kolorektal kanser sendromları, inflamatuar bağırsak hastalıklarının varlığı).
• Hastaya kolonoskopi yapılamıyor ya da eksik yapıldıysa; mesela teknik nedenler, kolon kanseri ya da darlık nedeniyle tüm kolonun incelenememesi. Kolorektal kanserlerde senkron tümör varlığının (~ %10) araştırılması için tüm kolon incelenmelidir.

Sanal Kolonoskopinin Kontrendikasyonları

Sanal kolonoskopinin yapılmaması gereken durumlar şunlardır:

• Aktif kolonik inflamasyon (akut diyare, inflamatuar bağırsak hastalığı atağı)
• Karın duvarı hernileri (özellikle içine kolon giriyorsa)
• Yakın zamanda geçirilmiş akut divertikülit
• Yakın zamanda geçirilmiş kolon cerrahisi
• Yakın zamanda endoskopik biyopsi - polipektomi - mukozektomi
• Akut divertikülit
• Kolon-rektum yaralanması - perforasyonu şüphesi
• Bağırsak obstrüksiyonu

Sanal Kolonoskopinin Komplikasyonları

Oldukça nadir olsa da bazı komplikasyonlar gelişebilir.

• Kolon Temizliği Sırasında: Sıvı ve elektrolit kaybı, bulantı, kusma, karın ağrısı gelişebilir.
• Kolon Perforasyonu (hava verme esnasında): Klasik kolonoskopiye kıyasla oldukça düşük bir risktir.
• Radyasyona Maruziyet: Kolorektal kanser taramalarının sanal kolonoskopi ile yapılması kanser riskini artırabilir.

Kaynaklar

1. Virtual Colonoscopy. Horton K. JOHN HOPKINS medicine (https://www.hopkinsmedicine.org/).
2. Virtual Colonoscopy. NIH, National Institue of Diabetes an Digestive and Kidney Disease (https://www.niddk.nih.gov/)
3. Overview of computed tomographic colonography. Anderson S. UpToDate (https://www.uptodate.com/)