Transrektal (Endorektal) Ultrasonografi

Transrektal (endorektal) ultrasonografi (TRUS), rektum içine yerleştirilen uzun bir ultrason probu ile radyolog tarafından yapılır.

En çok prostat hastalıklarında kullanılır (örneğin BPH (benign prostat hiperplazisi), prostat kanseri). Hem bu hastalıkların tanısını koymak için hem de prostat kanseri şüphesinde iğne biyopsisi yapmak için kullanılır. Bu yüzden bazen endorektal ultrasona halk arasında prostat ultrasonu da denir.

Transrektal (endorektal) ultrasonografi (TRUS) ile rektum distali, anal sfinkterler ve pelvik taban değerlendirilebilir. Endorektal ultrasonografi, rektum ve anal kanal tabakalarını mükemmel bir şekilde gösterir. Rektum kanserlerinin invazyon derinliğini gösterir.

TRUS (Transrektal ultrason), görüntüsünde 5 sirküler tabaka ortaya çıkar. Bunlar dıştan içe şöyle sıralanır:

1. İnterface (arayüz, hiperekoik) (prezervatif ile mukoza arasındaki aralık)
2. Mukoza + Muscularis mucosa (hipoekoik)
3. Submukoza (hiperekoik)
4. Muscularis propria (hipoekoik)
5. Perirektal yağ - seroza (hiperekoik)

Transrektal Ultrasonografi Nasıl Yapılır?

Transrektal (endorektal) ultrasonografide rektumun temiz olması önemlidir, rektum içinde gaita olmamalıdır. Rektum temizliği için hasta 2 saat önce (1-4 saat önce) lavman yapar. Endorektal ultrasonografi, radyoloji ya da ürolojide yapılır (prostat için ürolog, anorektal değerlendirme için radyolog). Hasta muayene masasına sol yan yatarak dizlerini göğsüne çeker. Radyoloji uzmanı, rektum içine, uzun ince bir prob (transducer, işaret parmağı kalınlığında) yerleştirir. Hasta prob nedeniyle rektumunda bir doluluk ya da basınç hissi yaşayabilir.

Transrektal ultrasonografi 15-30 dk sürer. Hasta işlem sonrası yardımcısız normal hayatına dönebilir (hastanın yanında refakatçi getirmesi gerekmez).

Probdan dokuların derinliklerine ağrısız ve zararsız ses dalgaları gönderir, dokulardan sesin geri yansıması (echo, eko) yine prob tarafından algılanır ve bilgisayara geri gönderilir. Bilgisayar yansıyan ses dalgalarından görüntü oluşturur.

Transrektal Ultrasonografi Neden Yapılır? (Endikasyonları)

• Prostatı Değerlendirmek İçin
• Prostat spesifik antijen (PSA) yüksekliğinde (PSA, prostat kanseri için bir tümör markeri dir, yani prostat kanserinde yükselir).
• Rektal tuşede bir anormallik hissedilmesi (örneğin, prostatta kitle, büyüme)
• İdrar yapmada zorluk - çatallanma, gece idrara kalkma, idrarı tam boşaltamama gibi şikayetlerde
• TRUS prostatla ilgili neleri gösterir?
• Prostat boyutu
• Prostattaki anormal bölgeler (prostat kanseri)
• Transrektal ultrasonografi eşliğinde prostattan tru cut biyopsi (core biyopsi) yapılabilir
• Rektumu Değerlendirmek İçin
• Rektum Kanseri
• Rektum kanserinin derinliği (T), çevre dokulara invazyon (vagina, uterus, mesane, prostat, veziküla seminalis)
• Perirektal lenf nodu metastazı (N)
• Anal kanal
• Perianal Apse ve Fistüller
• Sfinkter yaralanması (doğum, cerrahi, travma)
• Anal neoplazmlar
• Anal Sfinkter (Gaita İnkontinansı)
• Pelvik taban

Transrektal Ultrasonografi İle Prostat Biyopsisi Nasıl Yapılır?

Transrektal ultrason eşliğinde prostat biyopsisi, transrektal ultrason probunun yanından yerleştirilen özel iğneler (tru cut iğnesi) ile yapılır (diğer adları; kalın iğne, core biyopsi iğnesi). Yani bu biyopsi yönteminde, iğne rektumun içinden (rektumu delerek) prostata batırılır. İkinci ama daha nadir kullanılan biyopsi yöntemi, perineal yöntemdir (iğne anüs çevresindeki ciltten batırılarak prostatata ilerletilir). Transrektal ultrasonografi ile prostat biyopsisi lokal anesteziyle yapılır.

Tru cut iğneleri normal enjeksiyon iğnelerinden farklıdır, minyatür sondaj borularına benzerler. Tru cut iğnesi ile uzun ince silindirik doku parçaları alınır.

• Prostatta bir lezyon görülürse direkt buradan biyopsi yapılır. Ya da belirgin bir lezyon görülmediyse ve PSA (prostat spesifik antijen) yüksekliği varsa, prostat 12 bölgeye ayrılarak biyopsiler alınır (haritalama, mapping de deniyor)
  Bazalden 4 adet
• Ortadan 4 adet
• Apeksten 4 adet

Transrektal Ultrasonografi İle Prostat Biyopsisinin Yan Etkileri (Komplikasyonları)

• Rektal kanama (birkaç gün sürebilir)
• Hassasiyet ve ağrı
• Kanlı idrar ya da semen (meni) (6 haftaya kadar sürebilir)
• İnfeksiyon
• Sık idrara çıkma, yavaş ve zayıf idrar, idrarda çatallanma
• Ağrılı idrar

Kaynaklar

1. Transrectal ultrasonography of anorectal diseases: advantages and disadvantages. Kim MJ. Ultrasonography. 2015;34(1):19-31. doi:10.14366/usg.14051
2. Transrectal ultrasound (TRUS). Canadian Cancer Society (https://www.cancer.ca/en/).