Ülseratif Kolit
Ülseratif kolit, kolon ve rektum mukozasında (en iç tabaka), tekrarlayan inflamasyon (iltihabi reaksiyon) atakları ve ülserler ile karakterize, kronik bir hastalıktır. Hastalığın aktif dönemlerinde (ataklarda), kramp tarzında karın ağrısı ve kanlı ishal olur. Hastalık genellikle yavaş yavaş gelişir ve ilerler, birden ortaya çıkmaz.
Ülseratif kolit hastalığı hemen her zaman rektumdan başlar ve zaman içinde kolon proksimaline doğru ilerler. Ülseratif kolit ciddi rektal kanama, perforasyon (delinme), kolon kanseri gibi ölümcül komplikasyonlara neden olabilir.
Ülseratif kolit, inflamatuar bağırsak hastalıkları denen iki hastalıktan biridir (diğeri Crohn hastalığıdır). Crohn hastalığı en çok terminal ileumu tutar. Bu yüzden diğer adı terminal ileitis dir. Crohn hastalığında tutulum transmuraldir, yani mukozadan serozaya kadar tüm bağırsak tabakaları hastalanır. Aktif dönemlerde karın ağrısı ve ishal atakları olur ancak gaitada kan bulunmaz.
Ülseratif Kolit Tipleri
- Ülseratif proktit: Sadece rektumda inflamasyon, tek belirtisi rektal kanama olabilir
- Proktosigmoidit: Rektum ve sigmoid kolon hastadır. Kanlı ishal, kolik (kramp) tarzında karın ağrısı ve tenezm ile kendini gösterir. Tenezm (tenesmus) gaita yapma hissi olmasına rağmen gaita yapamamaktır.
- Left-sided colitis: Rektum, sigmoid ve çıkan kolon hastadır. Kanlı ishal, kolik tarzında karın ağrısı ve tenezm ile kendini gösterir.
- Extensive Colitis: Rektumdan hepatik fleksuraya kadar kolon hastadır. Bazı kaynaklarda tüm kolonun tutulumu extensive kolit olarak adlandırılır yani pankolit ile aynı anlamda kullanılır.
- Pankolit: Tüm kolon hastadır. Ciddi kanlı ishal, kolik (kramp) tarzında karın ağrısı, anemi, halsizlik, kilo kaybı görülür.
Ülseratif Kolitin Belirtileri ve Kliniği
Ülseratif kolitin tipik belirtileri, kanlı diyare atakları dır. Kanlı diyare hastalığın ağırlığına göre değişir; hafif, orta, ağır (sırasıyla, her zamankinden fazla dışkılama sayısı; 1-2 kez, 3-4 kez, 5 ve daha fazladan dışkılama). Kanlı ishal ataklarının arasında hasta normaldir ve semptomsuz süre kişiden kişiye değişir.
Atak yavaş yavaş başlar. Kanlı ishalden önce, acil dışkılama hissi (urgency), karın alt kısmında (hipogastrik) kramp tarzında ağrılar olur, sonra da kanlı mukuslu dışkılama (ishal) başlar.
Toksik ya da fulminan kolit gelişmişse şu bulgular görülür; ani başlayan şiddetli karın ağrısı ve kanlı ishal, 40 dereceye yakın ateş, peritonit bulguları (karında yaygın hassasiyet, defans ve rebound bulguları).
Ülseratif kolitin belirtileri, kolitin ağırlığı ile doğru orantılıdır. Hastalık her zaman rektumdan başlar yani rektum tutulumu her zaman vardır. Bu yüzden rektoskopi ile bile tanı konabilir. Ülseratif kolit daha sonra kolon proksimaline doğru ilerleyebilir, tüm kolon tutulabilir ancak ileoçekal bileşkede birdenbire hastalık biter. Ülseratif kolit nadiren terminal ileuma ilerler (backwash ileitis).
Ülseratif Kolit Tanısı
Kolonoskopi
Ülseratif kolit tanısı hemen her zaman endoskopi (kolonoskopi) ile konur. Hastalık rektumdan başladığı için rektoskopi bile tanı koydurabilir. Kolonoskopide şunlar görülür;
Ülseratif Kolitin Kolonoskopi Bulguları
- Mukozada ödem, eritem (kızarıklık)
- Mukozadaki vasküler yapının silikleşmesi (daha az damar görülür)
- Mukozal frajilite, mukozada ülserler, pü ve mukus
- Mukozada erozyon ve ülserler
- Mukozal fibrozis (sadece mukoza tutulduğu için striktür nadirdir, varsa malignite düşünülmelidir)
Biyopsi
Ülseratif kolit kronikleştiyse spesifik tanı konabilir. Hastalığın başlangıcında alınan biyopsiler nonspesifik kolit olarak rapor edilir.
Baryumlu Kolon Grafisi
Günümüzde sık kullanılmamaktadır. Uzun süreli ülseratif kolitte kolon kısalıp haustualar kaybolur ve kurşun boru manzarası görülür. Ülseratif kolite bağlı lokal darlıklar pek görülmez, eğer görülüyorsa bu maligniteye bağlı olabilir.