Meme Anatomisi

Değişik boyutlardaki erişkin kadın memesi, toraks ön duvarında, üst ve altta II-VI. kostalar ile medialde sternum ve lateralde ön aksiller çizgi arasındadır. M. pectoralis majöre yapışır (10-12 cm çap).

Memenin üst dış kısmı aksillaya doğru uzanır (processus axillaris, tail of Spence, meme kuyruğu). Meme başı ve areolanın yeri memenin büyüklüğüne bağlı olarak değişir (papilla mammae, areola mammae).

Memenin Fonksiyonel Anatomisi

Meme; glandula mammaria (meme bezi), üzerindeki deri ve bağ dokusundan oluşur.

• Glandula mammaria 15-20 meme lobundan oluşur.
• Her lobda 20-40 Lobül bulunur (Terminal Ductal Lobar Unit,TDLU)
• Her lobülde 10-100 Acinus bulunur (Terminal Duct)
  • Intralobular Terminal Duct (ETD, Ductule)
  • Extralobular Terminal Duct (ITD, Ductule)
• Segmental Laktiferöz duktuslar (15-20 adet) (Tek katlı kübik epitel)
• Ana Laktiferöz duktuslar (5-10 adet) (İki katlı kübik epitel)
• Laktiferöz sinüs (5-10 adet) (Çok katlı yassı epitel)
• Collecting duct (5-10 adet)

Memenin Cooper Ligamentleri (ligg. suspensoria mammaria, suspensory ligaments of Cooper):

Memeye şeklini veren ağ şeklindeki bağ dokusunun bazı yerlerinin kalınlaşması ile oluşmuştur. Bir ucu meme cildine yapışır ve dağılır diğer ucu göğüs duvarı ve klavikulaya yapışarak memeyi asar ve şekil verir. Meme kanserinde bu ligamentler gerilir ya da kısalır ve meme cildinde çekintiye neden olur (Dimpling, gamze). (Astley Cooper 1768-1841, İngiliz cerrah, anatomist)

Memenin Cooper ligamenti, pektineal ligament ile karıştırılmamalıdır (Cooper’in inguinal ligamenti). Ayrıca ulnar kollateral ligamente de bazan Cooper ligamenti denmektedir.

Meme Başı ve Areola (Nipple-Areola Complex)

Areola ve meme başı pigmente (daha koyu) ve pütürlüdür.
Gebeyken (hamilelerde) meme ve meme başı daha da koyulaşır, meme başı genişler.
Areola yağ ve ter bezleri ile Montgomery tüberkülleri bulunur (kabarıklıklar).
Areola ve meme başındaki sirküler düz kas lifleri meme başının ereksiyonundan sorumludur.

Süt Çizgisi (Milk Line)

Ebriyonun 5-6. haftasında, gövdenin önünde, aksilladan inguinal bölgeye uzanan, kalınlaşmış ektoderm çizgisidir.
Meme ve meme başı bu çizgi üzerinde gelişir.
Bu çizgiler kısa bir süre sonra kaybolur.
Önemi; aksesuar meme (polimasti, polymastia) ya da aksesuar meme başı (polythelia) bu çizgi üzerinde gelişir.

Memenin Arterleri

• Lateralde
  • A. axillaris
  • A. thoracia superior
  • A. thoracoacromialis
    • A. thoracica lateralis
• A. subscapularis

 

• Medialde
  • A. thoracica internanın dalları

 

• Arkada
  • II-IV interkostal arterlerden gelen perforan damarlar

Memenin Venleri

Arterlere paralele olarak, v. axillaris, vv. Thoracica interna vv. Intercostales anteriores’lere dökülür.

Memenin Sinirleri (İnnervasyon)

• Nn. intercostales II-VI
• Meme başı, n. Intercostalis IV

Memenin Lenfatik Drenajı

• Lenfatik drenajın %75’i (Schwartz 8. baskı) aksiller lenf nodlarına dökülür
• Aksiller lenf nodları, puradaki yağ dokusu içinde gömülüdür (axillary fat pad).
• Geriye kalan lenfatik drenajın çoğu, internal torasik arterin çevresindeki lenf nodlarına olur (parasternal lenf nodları, internal mammarian lenf nodları)
  • Cerrahlar internal torasik artere, internal mammarian arter derler.
  • İnternal torasik arterin devamı, superior epigastrik arterdir.
• Rotter ganglionu (lenf nodu): m. pectoralis major ile m. pectoralis minör kasları arasındaki lenf nodlarıdır.

Aksilla Lenf Nodları

Cerrahlar 6 lenf nodu grubu tanımlarlar

1. Aksiller ven grubu (4-6 lenf nodu)
2. Eksternal mammarian grup (anterior, pektoral grup) (5-6 lenf nodu)
3. Skapular grup (posterior, subskapular)(5-7 lenf nodu)
4. Santral grup (3-4 lenf nodu)
5. Subklavilar grup (apikal) (6-12 lenf nodu)
6. İnterpektoral grup (Rotter ganglionu) (1-4 lenf nodu)

Pektıralis Minör Kasına Göre Aksilla Lenf Nodları

• Level I (1) Aksilla Lenf Nodları (Pektorakis minör kasının lateralinde. 1,2,3. grup)
  • Aksiller ven
  • Eksternal mammarian
  • Subskapular
• Level II (2) Aksilla Lenf Nodları (Pektorakis minör kasının arkasında. 4,6. grup)
  • Santral grup
  • İnterpektoral grup
• Level III (3) Aksilla Lenf Nodları (Pektorakis minör kasının medialinde 5. grup)
  • Subklavikular

Aksilla Anatomisi

Aksilla Sınırları

• Lateralde; latissimus dorsi kası
• Üst (superior); aksiller ven
• Medial; toraks duvarı
• İnferior (alt); serratus anterior kası ile latissimus dorsi kasının kesişim noktası
• Posterior (tabanı); subskapular kas

Aksilladaki Oluşumlar (Yapılar)

• Aksiller yağ dokusu (axillary fat pad) ve içindeki lenf nodları
• İnterkostobrakial sinir: Kolun iç yüzündeki duyu siniri
• Long torasik sinir (n thoracicus longus, Bell):Serratus anterior ve subskapular kasların motor siniridir.
• Torakodorsal sinir (n thoracodorsalis): Latissimus dorsi kasının motor siniridir.
  • Torakodorsal arter ve ven ile beraber bulnur

Bkz. mastektomide korunması gereken sinirler

Menstürasyonda Meme

Doğum yapmamış kadında meme gelişimini tamamalamamıştır. Duktus epiteli daha fazla, alveol epiteli daha azdır.

Memede dolgunluk ve ağrı menstürasyondan 5-7 gün sonra en azdır. Bu yüzden memenin ve memede kitlenin muayenesi ve tespiti en kolaydır. 14. Güne kadar meme epitelinde proliferasyon (östrojen etkisi), 14. günden sonra duktuslarda dilatasyan alveol epitelinde diferansiasyon ve sekresyon görülür (progesteron etkisi). Sonraki günlerde memenin kanlanma artar, bir miktar memede ödem de olur. Bunların hepsi beraber memede premenstüreal büyüme, dolgunluk ve hassasiyete neden olur. Menstürasyonun başlangıcıyla hormanlar hızlıca düşer (östrojen, progesteron), değişiklikler geri döner (involüsyon). Her siklusta ve memenin değişik bölümlerinde, farklı miktarlardaki proliferasyon-involüsyon, adet gören kadınlarda memede nodülaritenin ortaya çıkmasına neden olur.

Hamileleikte (Gebelikte) Meme

• Hamilelikte meme süt vermek üzere hazırlanır
• Duktal, lobüler ve alveoler gelişme olur. Aşağıdaki hormonlar sayesindedir
  • Östrojen
  • Progesteron
  • Plasental laktojen
  • Prolaktin
  • Koryonik gonadotropin.
• 1. Trimesterin erken dönemi
  • Duktuslarda tomurcuklanma ve lobüllerge gelişme (östrojen
• 1. Trimester geç dönem
  • Memelerde büyüme
  • Yüzeyel venlerde genişleme
  • Meme başı ve areolada pigmentasyon artışı
• 2. Trimester
  • Lobül yapısı gelişmeye devam eder (progesteron)
  • Kolosturum (ilk süt, ağız sütü) alveollarda birikir
• 3. Trimester
  • Meme boyutu 3 katına çıkabilir

Laktasyonda Meme (Emzirme Dönemi)

• Doğumla beraber plasental laktojen ve seks hormonları (östrojen, progesteron) azalır
• Bundan sonra hipofiz kaynaklı prolaktin süt ürettirir (alveollerden)
• Kolostrum sütü; ilk süt, ağız sütü de denir (ilk 4-5 gün)
  • Protein içeriği normal anne sütüne göre daha zengindir
  • Bolca antikor içerir, antikorlar bebeği hastalıklardan korur
  • Hafif laksatiftir, bebeğin mekonyum yapmasını kolaylaştırır
  • Konsanteredir (miktarı az, besleyiciliği fazladır)
• Anne sütü
  • Lipid oranı kolostrumdan yüksektir
  • Sütün devamlılığını (laktasyon), prolaktin (ön hipofiz) ve oksitosin (arka hipofiz) hormonları sağlar
  • Bebeğin emmesi bu iki hormonu da artırır (taktil stimülasyon)
  • Süt boşalmasındaki bir engel bakterilerin gelişimini de kolaylaştırır (laktasyon mastiti)
    • Areoladaki bir enfeksiyon süt kanallarında obstrüksiyona, o da mastite neden olur.
• Postlaktasyonal involüsyon (emzirme sonrası memelerin eski haline dönmesi)
  • Emzirme bırakılınca 3 ay içinde memeler eski halini alır
  • Glandular ve duktal atrofi olur, ekstralobüler matriks geriler

Menapozda Meme

• Glandüler doku azalır. Onun yerini yağ dokusu alır.
• Menapoz sonrası meme dokusu; bolca yağ dokusu, bağ dokusu ve duktuslardan oluşur.
• Yağ dokusu azsa memeler pitotik olurlar (sarkar)

Erkek Memesi

• Puberteden önce erkek memesinin gelişimi kadın memesindeki gibidir.
• Puberteden sonra östrojen ve progesteron artmadığı için erkek memesi (lobüller) gelişmez
• Erkek memesi rudimenter (az gelişmiş) olup sadece küçük kanallardan oluşur.
• Bu yüzden erkelerde gelişen meme kanseri duktal karsinomdur. Lobüler meme kanseri hemen hiç görülmez.