Özofagus Divertikülleri

Özofagus divertikülü, özofagus mukozasının, özofageal kas tabakasının içinden geçerek dışarı çıkmasıdır (balonlaşmasıdır). Asemptomatik olabilir veya yutma güçlüğü ve yetersizliğe neden olabilir. Tanı baryumlu özofagus pasaj grafisi le yapılır; cerrahi onarım nadiren gereklidir.

Divertikül Terminolojisi (Sınıflaması)

Özofagus divertiküllerine geçmeden önce, divertikül çeşitlerinden bahsetmekte fayda var

  • Gerçek Divertikül: Organın tüm katlarını içerir; mukoza, submukoza, muskularis propria ve adventisya. Örneğin Meckel divertikülü
  • Yalancı Divertikül (Psödodivertikül): Sadece mukoza ve submukozayı içerir, muskularis propria ve adventisya tabakalarını içermez. Örneğik kolonik divertiküller, Özofagusun zenker ve epifrenik divertikülü.
  • Pulsiyon Divertikülü: İçi boş organın içindeki anormal basınç artışına bağlı gelişen divertiküllerdir. Böylece mukoza ve submukoza, zayıf olan bölgelerden, kas tabakasının içinden geçerek fıtıklaşır. Tariften de anlaşılacağı gibi, pulsiyon divertikülleri yalancı divertiküllerdir, kese şeklindedirler (traksiyon divertikülleri üçgensidir). Örneğin, kolon divertikülleri ve Zenker divertikülü.
  • Traksiyon Divertikülü: İçi boş organın komşuluğunda oluşan bir inflamasyon nedeniyle, içi boş organın bir duvarının çekintiye uğraması sonucunda gelişir. Tüm katlar çekintiye uğrar, üçgen şekillidir (pulsiyon divertikülleri kese şeklindedir). Örneğin midözofageal divertiküller.

Özofagus Divertikülleri

Başlıca 3 tip özofagus divertikülü vardır.

  1. Zenker Divertikülü (Faringoözofageal Divertikül)
  2. Özofagusun Traksiyon (Çekme) Divertikülü (Midözofageal)
  3. Epifrenik Divertikül

1. Zenker Divertikülü (Faringoözofageal Divertikül)

Zenker divertikülü, krikofarengeal kas ile inferior faringeal konstriktör kas arasındaki zayıf bölgeden, mukoza ve submukozanın bir kese yaparak, posteriordan dışarı doğru çıkmasıdır. Buradaki zayıf bölgeye Killian üçgeni denir. Yutma sırasında, farinks gıdaları aşağı iter (pharyngeal propulsion), krikofarengeal kas ise gevşer. Bu ikisi arasındaki inkoordinasyon (krikofaringeal kasın gevşememesi) Zenker divertikülünün gelişmesine neden olur. Semptomatik Zenker divertikülleri erkeklerde 5 kat fazladır. Orta yaş ve 70-80 li yaşlarda görülür. Zenker divertikülü pulsiyon (basınç) divertikülü ve yalancı divertiküldür (tam kat değildir, kas tabakası içermez).

(Bakınız: Zenker Divertikülü)

2. Özofagusun Traksiyon (Çekme) Divertikülü (Midözofageal)

Özofagusun orta kesimindedir. Gerçek divertiküldür (Tüm özofagus tabakalarını içerir; mukoza, submukoza, kas tabakaları.) Tüberküloz ya da başka nedenlerle oluşan mediastinal lenfadenite bağlı, özofagus duvarı tam kat çekintiye uğrar. Genellikle semptom vermez ve tedavi gerekmez.

(Bakınız: Özofagusun Traksiyon Divertikülü)

3. Epifrenik Divertikül

Epifrenik divertikül, hemen diyaframın üzerinden gelişir ve genellikle bir özofagus motilite bozukluğu ile beraber görülür (En çok da akalazya). Epifrenik divertikül, alt özofagus sfinkterinin hemen üzerinde, sağdadır. Pulsiyon (basınç) divertikülü ve yalancı divertiküldür (tam kat değildir, kas tabakası içermez). Epifrenik divertikül genellikle Akalazya ile birlikte görülür. Bu yüzden divertikülektomi ile birlikte Heller miyotomisi de yapılmalıdır (özofago-kardiyomiyotomi).

(Bakınız: Epifrenik Divertikül)

Özofagus Divertikülü Belirtileri

  • Semptomlar (belirtiler) divertikülün çeşidine göre değişir
  • Zenker divertikülü
    • Divertikül gıda ile dolar ve bekledikçe kötü bir koku oluşur. Hasta eğildiğinde ya da yattığında gıdalar ağza gelebilir (regürjitasyon) ve kötü kokuya neden olabilir.
    • Regürjitasyon gece olursa aspirasyon ve pnömoniye neden olabilir
    • Zenker divertikülü çok büyürse, disfajiye neden olabilir, boyunda palpe edilebilir
  • Traksiyon ve epifrenik divertiküllerin kendileri genellikle semptoma neden olmaz ama, bu divertiküllere neden olan hastalıklar semptoma neden olabilir (tüberküloz ve Akalazya).

Özofagus Divertikülü Tanısı

  • Baryumlu özofagus grafisi (Tüm özofagus divertikülleri)
  • Endoskopi (Tüm özofagus divertikülleri)
  • Tomografi (Tüm özofagus divertikülleri)
  • Boyun Ultrasonografisi (Zenker divertikülü)
  • Özofageal Manometri (Epifrenik divertikül)

Özofagus Divertikülü Tedavisi

  • Zenker Divertikülü: Küçük ve asemptomatik olanlar takip edilir. Büyük ve semptomatik olanlara endoskopik (rijit ya da fleksible) ya da açık cerrahi yöntemle tedavi edilir.
  • Traksiyon Divertikülü: Genellikle tedavi gerekmez
  • Epifrenik Divertikül: Endoskopik pnömotik dilatasyon ve botox enjeksiyonu, cerrahi divertikülektomi + kardiyomiyotomi (laparoskopik, açık abdominal cerrahi, sol torakotomi)

Kaynaklar

  1. Esophageal Diverticula. Julie Yam, Sarah A. Ahmad. StatPearls (statpearls.com, erişim; Mart 2020, son güncelleme; 23 Aralık 2019)
  2. Esophageal Diverticula. Kristle Lee Lynch. MSD MANUAL Professional Edition (msdmanuals.com/professional, erişim; Mart 2020, son güncelleme; Temmuz 2019)
  3. Esophageal Diverticulum. Reviewed by a Cleveland Clinic medical professional. Cleveland Clinic Web Sitesi (my.clevelandclinic.org, erişim Mart 2020, son güncelleme; Mart 2014)
  4. Everything You Need to Know About Esophageal Diverticula. Ana Gotter, Saurabh Sethi. Healthline (healthline.com, erişim: Mart 2020, son güncelleme;5 Haziran 2018)
  5. Esophageal Diverticula. Jack Bragg. Medscape (emedicine.medscape.com, erişim; Mart 2020, son güncelleme; 18 Haziran 2018)

    < Plummer - Vinson Sendromu

    Zenker Divertikülü >