Zenker Divertiküklü (Faringoözofageal Divertikül)

Zenker divertikülü, hipofarinkste gelişen bir pulsiyon divertikülüdür. Nadirdir ve da yaşlılarda görülür. Zenker divertikülünde, özofagus mukoza ve submukozası, krikofarengeal kas ile inferior faringeal konstriktör kas arasındaki zayıf bölgeden, bir kese yaparak, posteriordan dışarı doğru çıkar. Buradaki zayıf bölgeye Killian üçgeni denir. Killian üçgeni; krikofaringeal kasın transvers lifleri ile inferior faringeal konstriktör kasın oblik lifleri alt kenarı arasındaki zayıf üçgendir.

Yutma sırasında, farinks gıdaları aşağı iter (pharyngeal propulsion), krikofarengeal kas ise gevşer. Bu ikisi arasındaki inkoordinasyon (krikofaringeal kasın gevşememesi) Zenker divertikülünün gelişmesine neden olur. Semptomatik Zenker divertikülleri erkeklerde 5 kat fazladır. Orta yaş ve 70-80 li yaşlarda görülür. Zenker divertikülü pulsiyon (basınç) divertikülü ve yalancı divertiküldür (tam kat değildir, kas tabakası içermez).

Alman doktor (patolog) Friedrich von Zenker’in soyadıyla anılır ( 1825 - 1898 )

Zenker Divertikülünün Belirtileri (Semptomları)

• Küçük divertiküller belirti vermez (asemptomatiktir)
• Halitozis (Ağız Kokusu): Gıdaların divertikülde birikip kokuşmasına bağlı
• Gıdaların, divertikülden ağza regürjitasyonu
• Boyunda guruldama
• Boyunda şişlik (divertikül yeterince büyükse)
• Disfaji; Zenker divertikülünün gelişiminin nedeni olabilir (faringeal kasların inkoordinasyonu). Disfaji, Zenker divertikülünün gelişiminin sonucu da olabilir; divertikül yeterince büyüdüğünde, içine dolan gıdalar, özofagusu öne doğru, sıkıştırarak pasaj güçlüğüne neden olabilir.

Zenker Divertikülünün Komplikasyonları

• Aspirasyon Pnömonisi
• Kanama (ülserasyon)
• Fistül; divertikül - trakea arasında
• Vokal kord paralizisi (bası)
• Divertikülde skuamöz hücreli karsinom gelişimi (%5.3-1.5)

Zenker Divertikülünün Tanısı

Resim Wikipedia‘dan alınmıştır.

• Baryumlu Özofagus Grafisi
• Endoskopi: Divertikül girişi ayrı bir lümen gibi görülür (yaralanma riski!)
• Yüzeyel Ultrasonografi: Zenker divertikülünü diğer boyun ve tiroid kitlelerinden ayırmada yararlıdır.

Zenker Divertikülünün Tedavisi

• 1 cm den Küçük ve Asemptomatik Divertiküller: Takip edilir
• 1 cm den Büyük veya Semptomatik Divertiküller: Cerrahi
  • Endoskopik (Transoral) Cerrahi: Hastanın anatomisi uygun (divertiküle kolay ulaşılabiliyor) ve küçük divertiküllerde tercih edilir. Açık cerrahiye göre daha az travmatiktir (iyileşme hızlıdır) ancak nüks oranları yüksektir (yaklaşık %20). Genellikle uygulanan cerrahi prosedür, Zenker divertikülü ile özofagus lümeni arasındaki septumun kesilmesidir (mukoza ve altındaki krikofarengeal kas dikine kesilerek, divertikül poşu, ile özofagus lümeni birleştirilmiş olur).
    • Rijid Endoskopik Yöntem
    • Fleksibl Endoskopik Yöntem
  • Açık Cerrahi
    • Küçük Divertiküllerde (< 2 cm): Tek başına divertikülopeksi (divertikül yukarıya asılır) veya tek başına krikofaringeal myotomi tercih edilir.
    • Orta Boy Divertiküllerde (2 - 5 cm): Divertikülopeksi (divertikül yukarıya asılır) + krikofaringeal myotomi tercih edilir.
    • Büyük Divertiküllerde (> 5 cm): Divertikülektomi + Krikofaringeal myotomi tercih edilir. Bu ameliyatta miyotomi divertikül nüksünü azaltmak için yapılır.
• Açık Cerrahinin Komplikasyonları
  • Mediastinitis
  • Vokal kord paralizisi
  • Faringokutanöz fistül
  • Özofageal stenoz (darlık)
  • Divertikül Nüksü

Kaynaklar

1. Zenker's diverticulum. Bradley Schiff, MD, Foke van Delft, MD. UpToDate (uptodate.com, erişim; Mart 2020, son güncelleme; Aralık 2019)
2. Zenker Diverticulum. Zeid Nesheiwat. StatPearls (statpearls.com, erişim; Mart 2020, son güncelleme; 3/9/2019)
3. Zenker Diverticulum. Joel A Ernster, MD. Medscape (medscape.com, erişim:Mart 2020, son güncelleme; 25 Şubat 2020)
4. Zenker’s Diverticulum. PAINE Podcast (painepodcast.com, erişim; Mart 2020)
5. Zenker’s diverticulum. Wikipedia (en.wikipedia.org, erişim: Mart 2020, son güncelleme; Aralık 2019)