Özofajit
Özofajit, yemek borusunun inflamasyonudur (iltihabi reaksiyon). Özofajitin birçok nedeni olabilir ancak özofajit denince ilk akla gelen, reflü özofajitidir (Gastroözofageal reflüde (mide asiti))(1,2).
Özofajit Nedenleri (Çeşitleri)
Reflü Özofajiti
Aslında fizyolojik olarak bir miktar reflü olması normaldir. Fizyolojik reflü yemekten sonra olur, kısa sürer, asemptomatiktir (yanmaya neden olmaz) ve gece olmaz. Patolojik olan reflüde ise yanma-ağrı ve diğer şikayetler vardır, özofagus mukozasında hasar oluşmuştur ve gece de reflü (ve doğal olarak semptomlar görülür).
"Gastroözofageal reflü (hastalığı, GERD, GÖRH)" ile "reflü özofajiti" terimleri arasındaki fark şudur: Gastroözofageal reflü (hastalığı), reflü semptomlarının olduğu hastalar için kullanılır (yanma, özellikle çikolata-alkol-acı biber-yağlı gıdalardan sonra semptomlarda artış, gece yanma-faranjit-regürjitasyon vb). Gastroözofageal reflü hastalığında özofajit olabilir - olmayabilir. Reflü özofajit ise, gastroözofageak reflü hastalarında bir alt gruptur, endoskopik olarak özofageal inflamasyon bulguları vardır. Diğer bir deyişle, reflü özofajiti, gastroözofageal reflü hastalığının bir komplikasyonudur.
Eozinofilik Özofajit
Özofagusta normalde eozinofiller bulunmaz. Eskiden özofagusta eozinofillerinin bulunması, gastroözofageal reflü hastalığının bir işareti olduğu düşünülürdü. Günümüzde ve özofagusta eozinofil birikiminin bulunması ile birlikte özofageal semptomların bulunması, eozinofilik özofajit olarak adlandırılır. Eozinofilik özofajit hem erişkinlerde hem de çocuklarda görülebilir (3, 4).
Eozinofilik Özofajit Semptomları
- Erişkinlerde en sık görülen semptomlar; disfaji, gıdaların takılması, retrosternal göğüs ağrısı, reflü benzeri yanma ve epigastrik ağrıdır.
- Çocuklarda en sık görülen semptomlar; beslenme bozukluğu, kusma, karın ağrısı, disfaji, gıdaların takılmasıdır.
Eozinofilik Özofajit Etyolojisi
Eozinofilik özofajite allerjinin neden olduğu düşünülmektedir (Gıda allerjisi, çevresel alerjenler, astım ve atopik dermatitle olan birliktelik). Çünkü eozinofilik özofajiti olanların (erişkin ya da çocuk), önemli bir kısmında başka bir allerjik hastalık daha vardır.
Eozinofilik Özofajit Tanısı
- Özofageal semptomlar
- Özofagus biyopsisinde, mm2 de 60 dan fazla eozinofil sayılması
- Özofagusta eozinofili yapacak başka neden bulunmaması (reflü dahil)
Eozinofilik Özofajit Tedavisi
- Alerji yapan gıdanın tespiti (eliminasyonla) ve kaçınılması
- Asit supresyonu
- Topikal glukokortikoid
- Darlık (striktür) varsa özofagus dilatasyonu
Lenfositik Özofajit
Lenfositik özofajit adından da anlaşılacağı gibi, epitel içinde (özofagus mukozasında) bolca lenfosit bulunmasıyla karakterize patolojik bir tanımlamadır. Lenfositler özellikle peripapiller alanda toplanmıştır. Lenfositik özofajit yeni bir tanımlamadır; ilk olarak Rubio (İsveçli patolog) ve arkadaşları tarafından, 2006 yılında kronik özofajitin bir alt tipi olarak tanımlanmıştır (1).
Histopatolojik olarak son zamanlarda daha sık tanınmakla birlikte, ayrı bir klinik hastalık olup olmadığı henüz bilinmiyor (endoskopik özofagus biyopsilerinin binde birinde saptanıyor). Normal özofageal biyopsiler ile karşılaştırıldığında; daha yaşlılarda görülüyor (55’e karşı 63 yaş) ve disfaji daha sık görülüyor (%33’e karşı %53), reflü ise daha az görülüyor (%38’e karşı %19) (5-7).
İlaca bağlı Özofajit (Medication - Drug Induced Esophagitis)
Tek bir başlık olsa da ilaçlar çok farklı mekanizmalarla özofajite neden olabilir. (1, 8, 9)
- Sistemik etkiler
- Reflüye neden olarak
- Enfeksiyona neden olarak
- Direkt özofagus mukozasında hasar yaparak
- Antibiyotikler: Tetrasiklin, doksisiklin ve klindamisin direkt irritan etki ile özofajite neden olabilir.
- Aspirin ve Diğer NSAİD ler
- Bifosfonatlar: Osteoporoz tedavisinde kullanılırlar (Fosamax, Osteomax, Zometa vd) (2)
- Potasyum klorür (Diyet tuz, yurt dışında potasyum eksikliği için oral formları da bulunur, ülkemizde bu amaçla sadece IV ampul formu bulunuyor ve kullanılıyor)
- Kinidin preperatları (Antiaritmik)
- Demir preperatları (Demir eksikliği anatomisi)
TABLET VE KAPSÜLLERİN BOL SUYLA İÇİLMESİ ÖNEMLİDİR
Bazı ilaçların susuz yutulması, yemek borusunda hasara neden olabilir. İlaca Bağlı Özofajit, Drug - Medication Induced Esophagitis de denir (Özofajit, özofagusta ülser, özofagus darlığı). Bu yüzden oral (ağızdan alınan) ilaçların bol suyla içilmesi önemlidir.
Hangi ilaçlar diye merak ederseniz
- Antibiyotikler: Tetrasiklin, doksisiklin ve klindamisin
- Aspirin ve Diğer NSAİD ler (ağrı kesici ve ateş düşürücüler)
- Bifosfonatlar: Osteoporoz tedavisinde kullanılırlar (Fosamax, Osteomax, Zometa vd)
- Potasyum klorür (Diyet tuz, yurt dışında potasyum eksikliği için oral formları da bulunur, ülkemizde bu amaçla sadece IV ampul formu bulunuyor ve kullanılıyor)
- Kinidin preperatları (Antiaritmik)
- Demir preparatları (Demir eksikliği anemisi için kullanılır)
İnfeksiyöz Özofajit
Özofagustaki dokularda bakteri, viral veya mantar enfeksiyonu, özofajit oluşturabilir. Enfeksiyöz özofajit nadirdir ve HIV / AIDS'li veya kanserli kişiler gibi zayıf bağışıklık sistemine sahip olan kişilerde sık görülür.
Candida albicans adı verilen (ağızda normalde bulunan bir mantar) enfeksiyoz özofajitin yaygın bir nedenidir. Bu tür enfeksiyonlar genellikle zayıf bağışıklık sistemi, diyabet, kanser, steroid ve antibiyotik kullanımına bağlıdır.
Özofajit ağrılı, zor yutma (disfaji) ve göğüs ağrısına neden olabilir.
Özofajit tedavisi altta yatan nedene ve doku hasarının ciddiyetine bağlıdır. Tedavi edilmediği takdirde, özofajit yemek borusunun mukozasına zarar verebilir, özofagusta daralmaya, kısalmaya neden olabilir ve gıdalardan ve sıvılardan mideye geçişini zorlaştırabilir (10).
Referanslar
1. Esophagitis. Mayo Clinic Staff, mayoclinic.org, 23 Ekim 2019.
2. Esophagitis. Michele Cho-Dorado, Ann Pietrangelo, healthline.com, 11 Aralık 2017.
3. Clinical manifestations and diagnosis of eosinophilic esophagitis. Peter A L Bonis, uptodate.com, 13 Mayıs 2019.
4. Treatment of eosinophilic esophagitis. Peter A L Bonis, uptodate.com, 17 Ekim 2019.
5. Rubio CA, Sjödahl K, Lagergren J. Lymphocytic esophagitis: a histologic subset of chronic esophagitis. Am J Clin Pathol. 2006 Mar;125(3):432-7. PubMed PMID: 16613348.
6. Rouphael C, Gordon IO, Thota PN. Lymphocytic esophagitis: Still an enigma a decade later. World J Gastroenterol. 2017 Feb 14;23(6):949-956. doi: 10.3748/wjg.v23.i6.949. Review. PubMed PMID: 28246468; PubMed Central PMCID: PMC5311104.
7. Approach to the evaluation of dysphagia in adults. Ronnie Fass, uptodate.com, 29 Mayıs 2019.
8. Medication-induced esophagitis. Donald O Castell, MD, uptodate.com, 22 Ekim 2018.
9. Bifosfonat kullanan hastalarda çenelerde osteonekrozun önlenmesi, tanınması ve ve alınması gereken önlemler. Prof. Dr. Gökhan ALPASLAN, Dr. Serdar, Prof. Dr. Tayfun ALAÇAM ve arkadaşları, Türk diş hekimleri birliği eğitim dizisi:20, 2015.
10. Approach to the evaluation of dysphagia in adults, Ronnie Fass, uptodate.com, 29 Mayıs 2019.