Sessiz Tiroidit (Silent Thyroiditis, Painless Thyroiditis, Spontan İyileşen Hipertiroidizmli Lenfositik Tiroidit, Lymphocytic Thyroiditis With Spontaneously Resolving Hyperthyroidism, Subakut Lenfositik Tiroidit)

Hashimoto hastalığının bir varyantı gibidir. Sessiz (ağrısız) tiroidit, Hashimoto hastalığı gibi otoimmun bir hastalıktır ve kanda antitiroid antikorlar pozitiftir (bulunur). Ağrısız tiroiditte önce geçici bir hipertiroidi oluşur, ardından (bazen) hipotiroidizm gelişebilir ve en sonunda ötiroidi sağlanır yani tamamen iyileşir. Bu yüzden sessiz tiroidite, “kendiliğinden düzelen hipertiroidizmli lenfositik tiroidit” de denir (Thyroiditis with spontaneously resolving hyperthyroidism).

Hangi faktör tiroiditi başlatırsa başlatsın, ortaya çıkan tiroid enflamasyonu (iltihabi reaksiyon), tiroid foliküllerine (dokusuna) zarar verir. Tiroid folikülleri içinde depolanan tiroglobulin (proteindir) de parçalanır (proteoliz). Tiroid hormonları, tiroglobuline bağlı halde bulunur. Sonuç, olarak bol miktarlarda tiroksin (T4) ve triiyodotironin’in (T3) kana karışır, yani hipertiroidizm ortaya çıkar. Hipertiroidizm, tiroglobulin depoları tükenene kadar devam eder. Aslında yeni hormon sentezide durmuştur. Çünkü hem foliküler hücreler hasarlıdır, tiroid hormonu üretemez, hem de TSH (tiroid stimülan hormon) baskılanmıştır (T3, T4 arttığı için). Enflamasyon azaldıkça, hastalık iyileştikçe, tiroid folikülleri yenilenir-iyileşir. Tiroid hormonu sentezi yeniden başlar.

Sessiz tiroidit pek çok açıdan postpartum tiroidit ile aynıdır. Ancak, postpartum tiroidit kadınlarda görülür ve doğum - düşük - kürtaj sonrası 1 yıl içinde görülür.

Sesiz tiroiditlerin bir kısmı, Hashimoto hastalığına dönüşür.

Sessiz Tiroidit Etyolojisi

  • Sessiz tiroidit, Hashimoto tiroiditinin bir varyantıdır (çeşididr) ve otoimmun kökenlidir.
  • Serumda (kanda) Antitiroid peroksidaz antikoru (Anti-TPO, TPOAb) ve antitiroglobulin antikoru (Anti-TG, TGAb) yükselmiştir
  • Sessiz tiroidit kadınlarda daha sık görülür
  • Sessiz tiroiditli hastaların çoğunun ailesinde otoimmun tiroidit öyküsü bulunur.

Sessiz Tiroidit Kliniği

  • Sessiz (ağrısız) tiroiditte adından da anlaşılacağı gibi boyunda (tiroid bezinde) ağrı ve hassasiyet olmaz.
  • Semptomlar hipertiroidi-hipotiroidi varlığına göre şekillenir
  • Tiroid bezindeki enflamasyon tiroid foliküllerine hasara neden olur ve foliküller içerisinde depolanan tiroglobulin de parçalanır. Sonuç olarak dolaşıma (kana) bol miktarda tiroksin (T4) ve triiyodotironinin (T3) karışır. Bu da klinik ve biyokimyasal hipertiroidizme neden olur. Hipertiroidi, tiroglobulin depoları tükenene kadar sürer. Sonra hipotiroidi meydana gelir (hasarlı tiroid bezi hormon üretemez). Enflamasyon azaldıkça, iyileşen tiroid folikülleri, tiroid hormonu sentezine başlar. Ötiroidi yeniden sağlanır.
  • Klasik hipertiroidi > hipotiroidi > ötiroidi (iyileşme) sıralaması hastaların %5-20 sinde görülür. Hipertiroidi 2-8 hafta kadar sürer
  • %20-30 kalıcı hipotiroidi (Hashimoto) gelişir. Bunların %50 sinde guatr da gelişir (tiroid bezi büyür)
  • Hipertiroidi varsa > semptomlar
    • Sıcağa intolerans
    • Çarpıntı, taşikardi
    • Kilo kaybı
    • Ellerde titreme
  • Hipotiroidi varsa > semptomlar
    • Soğuğa karşı intolerans
    • Konstipasyon
    • Halsizlik, yorgunluk
    • Kilo alma
  • Ağrısız tiroidit, genellikle insidental (rastlantısal) olarak rutin tiroid hormonları ölçüldüğünde fark edilir. Hastalığın evresine göre TSH düşük (hipertiroidi) ya da yüksektir (hipotiroidi). Araştırma derinleştirilip te Anti TPO ve Anti TG antikorları bakıldığında tanı konur (yüksektirler).

Sessiz Tiroidit de Laboratuvar (Tiroid Hormonları)

  • Tiroid fonksiyon testleri ağrısız tiroiditlerin seyrine-evresine göre değişir
  • Hipertiroid fazında T3 hafif, serbest T4 orta derecede yükselir. Çünkü hasarlı foliküllerde bulunan T4 > T3 dür.
  • Graveste ise kanda T3 daha fazla yükselir ( T3 > T4 dür).
  • Bazen sadece TSH düşer (subklinik hipertiroidi, yani T3-T4 yükselmez)
  • Hipotiroidi geliştiğinde ise T4 düşer ancak TSH’ın yükselmesi gecikebilir (hipertiroidi fazundaki süpresyonun devamı yüzünden).
  • Tanı anında anti TPO antikoru %50 pozitiftir. Bununnedeni anti TPO yüksekliğinin geçici olmasıdır (yani önceleri yüksekken tanı anında düşmüştür). Hashimoto da ise anti TPO pozitifliği %95 dir.
  • Serum tirogulobulin seviyeleri yüksektir. Sessiz tiroidit iyileştikten sonra da yüksek olarak devam edebilir.
  • Kanda beyaz küre sayısı normaldir
  • Sedimentasyon hızı / CRP normal ya da hafif yükselmiştir.

Sessiz Tiroiditte Görüntüleme

  • Tiroid Sintigrafisi
    • Hipertiroidi evresinde, tiroidde hem radyoaktif iyot tutulumu hem de teknesyum 99 tutulumu azalır (Graves’in tam tersi). Hipertiroidinin nedeninin Graves olmadığı böylece anlaşılır, değerli bir testtir.
  • Tiroid Ultrasonografisi
    • Sessiz tiroiditte, ultrasonda tiroid bezi, heterojen, hipoekoik yapıdadır. Bez boyutları, hafifçe büyümüş veya normaldir.
    • Sessiz tiroiditin hipertiroidi fazında, dopler USG yapıldığında bezin kanlanması normal ya da azalmış görülür (Gravesite bezin kanlanması artar).

Sessiz Tiroiditte Patoloji

  • Normalde İİAB (İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi) yapılmaz
  • İİAB yapıldıysa
    • Tiroidit fazında, lenfosit, makrofaj, normal tiroid hücreleri, hasar görmüş foliküller görülür.
    • İyileşme safhasında yine lenfositler görülür ancak foliküller sağlamdır.
    • İİAB lerde lenfosit yoğunluğu, Hashimoto dakinden azdır.

Sessiz Tiroidit Tanısı

  • Hipertiroidisi olan (FT4 ve T3 yüksek, TSH düşük), tiroidi hafif büyümüş ya da normal olan (Graveste büyüme daha belirgin), nodül bulunmayan (toksik adenom-MNG değil), göz bulguları olmayan hastada (graves değil), boyun ağrısıda yoksa (Hashimoto değil) sessiz tiroidit düşünülür.
    Sintigrafide tc 99 (teknesyum 99) ve RAIU (radyoaktif iyot tutulumu) azalmıştır (Graves in tersi).
  • Sessiz Tiroidit Ayırıcı Tanısı (Karışan Hastalıklar)
    • Graves hastalığı (difüz toksik guatr)
    • TSH salgılayan hipofiz tümörü
    • Eksojen hipertiroidi (doktorun verdiği (iatrojenik) ya da hastanın kendi kafasına göre kullandığı (factitious) tiroid hormon hapları).

Sessiz Tiroidit Tedavisi

  • Sessiz tiroiditte genellikle tedavi gerekmez, 4-8 haftada bir (1-2ay) kontrole çağrılarak, hipotiroidi gelişip gelişmediği kontrol edilir.
  • Hipertiroidi Fazı
    • Beta Bloker: Hipertiroidi semptomatikse ya da atrial fibrilasyon riski varsa beta bloker verilir (propranolol 40-120 mg/gün, atenolol 25-50 mg/gün)
    • Steroid: Tiroidde ciddi hasar varlığında nadiren steroid kullanılmış ve olumlu sonuç alınmıştır
    • Antitiroid ilaçların tedavide yeri yoktur (propylthiouracil, methimazole) (hipertiroidinin nedeni artmış hormon üretimi değildir).
    • Radyoaktif iyot tedavisinin tedavide yeri yoktur (hipertiroidinin nedeni artmış hormon üretimi değildir) ancak;
    • Rekürren tiroiditlerde radyoaktif iyot tedavisi uygulanabilir (ötiroid fazda).

Sessiz Tiroidit Prognozu (Hastalığın Seyri)

Sessiz tiroidit genellikle tamamen iyileşir. Ancak iyileştikten sonra da periyodik bir takip faydalı olur.

  • Çünkü bu hastaların %20-30 unda Hashimoto hastalığı (kronik otoimmun tiroidit, kalıcı hipotiroidi) gelişir.
  • Bir kısmında ise sessiz tiroiditte seneler sonrasında bile nüksler olabilir (%10).

< Hashimoto Tiroiditi

Postpartum Tiroidit >