Diseksiyon
Diseksiyon, günlük tıbbi kullanımda dokuların-yapıların, cerrahi olarak izole edilmesi, açığa çıkarılmasıdır, anatomizasyon da denir. Örneğin ameliyatta sistik kanal disseke edildi demek, sistik kanalın çevre dokulardan ayrılarak çıplaklaştırıldığı anlamına gelir, artık bağlamaya ve kesmeye uygundur. Diseksiyon, dissection (İng), Latince “dissecare” den gelir (parçalara ayırmak için kesmek).
Anatomide Diseksiyon: Bitki, hayvan ve insanların iç yapısını incelemek üzere kesip açma (diseke etmek), parçalara ayırmak da diseksiyondur. Kadavra diseksiyonunun tıp eğitiminde önemli bir yeri bulunur. Diseksiyon anatomi dersinin laboratuvar uygulamasıdır ve genellikle ikinci sınıf tıp öğrencileri tarafından gerçekleştirilir. Bu amaçla kullanılacak kadavraların bozulmaması için, damar içine formaldehit enjekte edilir ve yine formaldehit içinde bekletilirler.
Ölüm Nedeni İçin Yapılan Diseksiyon: Otopside ölüm nedeninin belirlenmesinde de kullanılır (nekropsi), patoloji ve adli tıbbın önemli bir parçasıdır. Adli bir sorun olmasa da, nedeni bilinmeyen ölümlerde, otopsi yapılarak ölüm nedeninin araştırılması özellikle gelişmiş ülkelerde sıkça uygulanmaktadır.
Keskin ve Künt Diseksiyon: Makas, bistüri ya da koter ile yapılan diseksiyon, yani yapının yapışık olduğu diğer yapılardan ayrılması, keskin diseksiyondur. Elle (parmaklar), makası açarak, aletlerin ucu (makas, penset) ya da fındık tamponla sıvazlayarak gözeli dokuların birbirinden ayrılmasına ise künt diseksiyon denir.
Aort Diseksiyonu (Dissekan Aort Anevrizması): Kalpten çıkan en büyük damar olan aortun en iç tabakasının (intima) yırtılması yüzünden, kanın aort tabakaları arasına sızması ve ikinci bir kanal oluşmasıdır. Genellikle hipertansiyon, Marfan Sendromu, Ehlers-Danlos sendromuna bağlıdır.
Diseksiyon Makası: Ucu eğri yuvarlak cerrahi makasıdır. makasın ağzını açarak künt diseksiyon, makasla keserek keskin diseksiyon yapılır.
Kadavra Diseksiyonu: Tıp fakültelerinde anatomi dersinin bir parçası olarak kadavra üzerinde öğrencilerin yaptığı diseksiyondur.
Lenf Nodu Diseksiyonu: Tümörün drene olduğu düşünülen lenf nodlarının, ve onları saran tüm gözeli dokunun (bağ dokusu ve yağlı doku) beraberce çıkarılmasıdır. Yoksa lenf nodları birer birer bulunup çıkarılmaz. Lenf nodu diseksiyonuna, bazen lenfadenektomi de denir.
- Regiona Lenf Nodu Diseksiyonu: Tümör çevresindeki bazı lenf nodları çıkarılır (yeterli kabul edilen kadarı).
- Radikal Lenf Nodu Diseksiyonu: Tümör alanındaki lenf nodlarının çoğu veya tamamı çıkarılır.
- Aksiller Lenf Nodu Diseksiyonu (ALND, Aksiller Diseksiyon): En çok meme kanserinde mastektomiyle beraber uygulanır. Koltukaltındaki (aksilla) tüm gözeli doku dolayısı ile lenf nodları çıkarılmış olur.
- Sentinel Lenf Nodu Diseksiyonu-Biyopsisi (SLND, SLNB): Sentinel lenf nodunu nun işaretlenmesi, bulunması, çıkarılması ve patolojiye gönderilmesidir.
- Boyun Diseksiyonu (fonksiyonel, radikal vb): Boyun lenf nodlarına metastazlar; ağız boşluğu, dil, nazofarenks, orofarenks, hipofarenks ve larenks gibi üst aerodigestif trakt tümörlerinin yanı sıra tiroid, parotis ve posterior kafa derisinden kaynaklanabilir.
- Retroperitoneal Lenf Nodu Diseksiyonu: Peritonun arkasında lenf düğümlerinin cerrahi olarak çıkarılması (renal pediküllerin, vena kava’nın ve aortanın etrafındaki yağlı dokunun içindeki lenf nodlarıyla beraber çıkarılması (aortun bifurkasyonu da dahil)).
Yazan: Yrd. Doç. Dr. Süleyman Koray Okur