Embriyo

Embriyo, bebeğin ilk gelişim evresidir (0-8 hafta). Bu dönemde majör organlar henüz gelişmemiştir.

Sperm ve yumurta birleştikten sonra zigot (1 hücre) oluşur, bu olaya fertilizasyon (döllenme) denir. Zigot (fertilizasyon), son adet tarihinden 2 hafta sonra (ovulasyondan sonra), fallop tüplerinin içinde oluşur. Zigot, mitoz bölünme ile her defasında hücreler ikiye bölünerek logaritmik olarak çoğalır. Embriyonal dönem “zigot – 8. hafta” yı kapsar. 9-40 haftalar arası fetal dönemdir. Fertilizasyonun  6.-7.  gününde, embriyo, fallop tüplerindeki yolculuğunu tamamlayarak uterusa (rahim) ulaşır ve buraya yerleşir. Bu aşamadan sonra hücrelerin bir kısmı bebeği oluştururken, diğer bölümü plasentayı (son) oluşturur. Plasenta uterus duvarına yapışarak anne ile bebek arasındaki bağlantıyı sağlar (göbek rdonu vasıtası ile). Plasenta aynı zamanda human chorionic gonadotropin üretir. Bu hormon birçok gebelik testlerinde saptanan maddedir.

Embriyonun Gelişimi

Embriyo ve fetüsle ilgili zaman (hafta) dan bahsedilirken şunu bilmek gerekiyor. Başlangıç yani sıfır noktası son adet tarihidir. Zigotun oluşması (fertilizasyon) değildir. Zigot (fertilizasyon) son adet tarihinden (SAT) 2 hafta sonra ortaya çıkar.

SAT= Son Adet Tarihi

Carnegie Stages (evreleri): Embriyolojide, Carnegie evreleri, vertebralı embriyosunun gelişimsel kronolojisini açıklayan 23 aşamalı bir standart sistemdir. Streeter (1942) ve O’Rahilly ve Müller (1987) tarafından yapılan çalışmalara dayanır. “Carnegie evreleri” adını Washington’daki Carnegie Enstitüsünden alır.

SAT’ tan sonra 1-2. Haftalar: Hazırlık

Menstruasyon siklusu (adet döngüsü) son menstrüasyon (adetin) kesildiği son adet tarihi ile başlar. Aslında, menstürasyon siklusunun (adet döngüsünün) ilk iki haftasında hamile değilsinizdir. Bunun yerine, overler yumurtayı bırakmaya, uterus ise gebeliğe hazırlanır (özellikle en iç tabaka, endometrium).

SAT’tan sonra 3. Hafta: Ovülasyon (Yumurtlama) (Embriyogenezin 1. Haftası)

Overde gelişen yumurta karın içine atılır. Bu son adet tarihinden (SAT) 2 hafta sonra olur. Fallop tüplerinin ucundaki fimbria denen saçaklar yumurtayı yakalayarak, fallop tüplerinin içine atar. Bu esnada sperm varsa, yumurtanın fertilizasyonu (döllenmesi) ve bir zigota dönüşme ihtimali vardır. Zigot, yumurta ile spermin birleşmesi ile oluşan hücredir (tek).

• Oosit+Spermatazoa=Zigot (Fertilizasyon)
• Morula (4.gün); 16-20 hücre kitlesi, top gibidir.
• Blastokist (5. gün); iki ayrı hücre kısm ve topun içinde bir boşluk oluşur
  • Trofoblast tabakası: Periferik (çevresel) düz hücreler, plasenta ve diğer membranları oluşturur.
  • İçteki hücre kitlesi: Bu hücrelere embryoblast denir, embriyo buradan gelişir (geleceğin bebeği).

SAT’tan Sonra 4. hafta: İmplantasyon (Aşılanma) (Embriyogenezin 2. Haftası)

Döllenmeden sonra zigot bölünmeye başlar, 1 hücre 2 hücreye, 2-4’e, 4-8’e ve böylece logaritmik artış olur.  Embriyonun uterusta yerleşeceği yere ulaşması 3 gün sürer (implantasyon). Çoğalan hücreler faklılaşarak bir kısmı embriyoyu (müstakbel bebek) oluştururken, diğer bir kısmı plasentayı oluşturur (son, eş, döleşi). Plasenta, gebelik testleri ile tespit edilen hormon olan insan koryonik gonadotropini (hCG) üretip salgılamaya başlar.

• Trofoblast; dış hücre tabakası
• Embriyoblast; iç hücre kitlesi/topluluğu
• İmplantasyon (6., 7. gün)
• Bilaminar embriyo (8., 9. gün, iki tabakalı embriyo); endoderm ve ektoderm

SAT’tan Sonra 5. Hafta (Embriyogenezin 3. Haftası)

5. hafta önemlidir, çünkü bebeğinizin sistemlerinin büyük kısmının oluşacağı embriyonik dönemin başlangıcıdır. Embriyo bu noktada üç katmandadır. Sadece bir kalem ucu büyüklüğündedir.

• Gastrulasyon
• Notokord
• Trilaminer embriyo (üç tabakalı embriyo); endoderm, mesoderm, ektoderm
• Mesoderm
• Somitogenez; kas ve iskelet dokuları gelişir
• Nörogenez; sinir sistemi gelişir

SAT’tan Sonra 6. Hafta (Embriyogenezin 4. Haftası)

Bebeğin kalbi bu haftanın başında atmaya başlar. Doktor ultrasonografide kalp atışlarını tespit edebilir. Bebeğinizin yüzü seçilebilir ancak doğacağı haline hiç benzemez, kol ve bacaklar seçilebilir.

• Kalp; atmaya başlar
• Placodes; özel duyu sistemlerinin geliştiği, ektodermal kalınlaşma bölgeleri. Örneğin, işitsel/auditory placode (kulak), lens placode (göz) ve koku/olfactory placode (burun).
• Neural Crest; beyin ve spinal kord (omurilik) gelişmeye başlıyor.
• Faringeal arkuslar

SAT’tan Sonra 7. Hafta (Embriyogenezin 5. Haftası)

Bebeğin beyni ve kafası 7. haftada daha da gelişir. Kol ve bacak tomurcukları kürek benzeri bir yapıya dönüşür. Bebeğiniz hâlâ bir kalem silgisi kadar küçüktür, ancak şimdiden burun delikleri oluşmuştur. Göz mercekleri (lensler) oluşmaya başlamıştır.

• Hipofiz; gelişmeye başlar
• Nöral; serebral hemisferler gelişmeye başlar, bazı kranial sinirler fark edilebilir
• Kalp; atrial ve ventriküler septasyonlar (bölünmeler) başlar.
• Solunum; Sağ ve sol akciğer tomurcukları perikardiyoperitoneal kanallara girer (plevral boşluğun primordisi/öncüsü)
• Duyma, koklea uzamaya gelişmeye başlar

SAT’tan Sonra 8. Hafta (Embriyogenezin 6. Haftası)

Bebeğinizin göz kapakları ve kulakları şekilleniyor, bu sayede ileride sizi görüp duyabilecek. Üst dudağı ve burnu şekillenmeye başlamış durumda.

• Hipofiz; oral kaviteyla bağlantısı kesilir
• Nöral; beyin gelişimi devam eder, damarları oluşmaya başlar
• Paratiroidler; gelişmeye başlar
• Timus; gelişmeye başlar
• Adrenal (böbrek üstü bezi)
• Solunum; kalp ve akciğerler toraksa iner, plöroperitoneal foramen kapanır, diyafram oluşur.
• Karın duvarı; karın duvarının ortaya kadar yarı mesafede kapanır.

SAT’tan Sonra 9. Hafta (Embriyogenezin 7. Haftası)

Bebeğin kolları artık dirsekte bükülebilir. Parmakları da şekilleniyor. Göz kapakları ve kulakları daha belirgin ve seçilebilir hale geliyor.

• Endokrin; pankreas gelişiyor, bir miktar insülin üretiliyor.
• Karaciğer büyüyor, akciğerler ve kalbin aşağıya inişi duruyor.
• Safra yolları gelişmeye başlıyor
• Ekstremite kemikleri gelişiyor (endokondral ossifikasyon, kıkırdak kemeikle yer değiştiriyor)
• Genital sistem gelişmeye başlıyor
• Karın duvarı kalınlaşıyor

SAT’tan Sonra 10. Hafta (Embriyogenezin 8. Haftası)

Bebeğiniz tek bir hücreydi ve şimdi 5 cm’ye yakın. Yine de, minyatür bir yenidoğana benziyor ve vücudunun çoğu sistemi yerini aldı bile.

• Kafa derisindeki damarlar görülebilir
• Gastrointestinal; anal (cloacal) membran deliniyor.
• Ekstremiteler; el ve ayak parmakları uzuyor.
• Testis testesteron salgılamaya başlıyor

« Return to Dictionary