Enzim
Enzim; biyolojik katalizör. Proteindir, hücrelerde üretilir. Katalizör; reaksiyonu hızlandıran. Örneğin pepsin, bir sindirim enzimidir.
Enzimler çok seçici katalizörlerdir. Gıdaların sindiriminden, DNA sentezine kadar metabolik reaksiyonların hızını ve özgüllüğünü (spesifikliğini) artırırlar. Çoğu enzim proteintir, ancak bazı katalitik RNA molekülleri de tanımlanmıştır. Enzimlerin yapıları üç boyutludur. Enzimlerde katalizör olarak organik ve inorganik kofaktörler kullanabilir (örneğin biyotin, magnezyum iyonu).
Enzimatik reaksiyonlarda, “substrat” olarak adlandırılan moleküller, “ürün” diye adlandırılan farklı moleküllere dönüştürülür (product). Biyolojik olarak, hücredeki hemen hemen tüm kimyasal reaksiyonların yaşam için yeterli hızda gerçekleşebilmesi için enzimlere ihtiyaç duyulur.
Enzimler substratları için seçicidir. Böylece enzim grupları “metabolik pathway (yol)” olarak adlandırılan ve birçok basamaktan oluşan reaksiyonları gerçekleştirirler. Örneğin sitrik asit siklusu, kori siklusu gibi.
Enzim aktivitesi diğer moleküllerden etkilenebilir. İnhibitörler, enzim aktivitesini azaltan moleküllerdir; Aktivatörler aktiviteyi arttıran moleküllerdir. Pek çok ilaç ve zehir, enzim inhibitörüdür. Aktivite aynı zamanda sıcaklık, basınç, kimyasal çevre (örn., PH) ve substrat konsantrasyonundan etkilenir.
Enzim Çeşitleri
- Aktif bölge – kimyasal tepkimenin meydana geldiği bir enzimin veya antikorun parçası
- Katalizör – (kimya) kendisin etkilenmeden bir kimyasal reaksiyon başlatan veya hızlandıran madde
- Protein – canlı hücrelerin vazgeçilmez unsurları olan azotlu organik bileşiklerdir. Proteinler amino asit polimerleridir. Büyüme ve dokuların onarımı için hayvanların diyetinde gereklidir.
- Amilaz – tükrük ve pankreas sıvısında bulunan bir protein grubu enzimdir. Nişastayı şekere dönüştürmeye yardım eder.
- Kolinesteraz – asetilkolini hidrolize eden bir enzim (kolin ve asetik asit’e parçalar)
- Koagülaz – koagülasyonu indükleyen enzim anlamında kullanılır.
- Kollajenaz – kollajen ve jelatin hidrolizini katalizleyen herhangi bir enzim
- Kompleman sistemi – İmmun sistemin bir parçası olan, kan serumundaki bir dizi enzim.
- Katalaz – birçok bitki ve hayvan hücresinde bulunan, oksidatif katalizör görevi gören enzim; hidrojen peroksidi oksijene ve suya dönüştürür
- Cox, siklooksijenaz – prostaglandinlerin üretimini kontrol eder ve aspirin tarafından bloke edilir.
- Dekarboksilaz – karboksil grubunu hidroliz eden enzimlerin herhangi biri
- Disakkaridaz – disakkaritlerin monosakaritlere hidrolizi katalize eden bir enzim
- Elastaz – elastinin hidrolizini katalize eden pankreatik bir enzim
- Enterokinaz – aktif olmayan tripsinojeni aktif tripsin haline dönüştüren bağırsak sıvısındaki enzim
- Hiyalüronidaz- hiyalüronik asiti ayıran ve viskozitesini düşüren ve bağ dokusunun geçirgenliğini arttıran ve sıvıların emilimini arttıran bir enzim.
- İzomeraz – substratını, bir izomerik forma katalize eden enzim
- Kinaz- bir proenzimin, aktif enzime dönüşmesini sağlayan enzim
- Lipaz – yağların, kan dolaşımına emilebilen yağ asitlerine ayrılmasını katalize eden, sindirim sisteminden salgılanan bir enzim.
- Lizozim, muramidaz – tükürükte, ter ve göz yaşında bulunan enzimdir, bazı bakterilerin hücre duvarlarını yıkar.
- MAO, monoamin oksidaz – birçok vücut bileşiğinin oksidasyonunu katalize eden bir enzim (örn., Epinefrin ve norepinefrin ve serotonin)
- Nükleaz – nükleik asitleri hidroliz eder (nükleotid bağlarını keser)
- Oksidaz – biyolojik oksidasyonu katalize eden enzimlerin herhangi biri
- Redüktaz – maddenin biyokimyasal indirgenmesini katalize eden bir enzim
- Oksidoredüktaz – hem oksidasyon hem redüksiyonu katalize eden enzim
- Beta-laktamaz, penisilinaz – penisilini inaktive eden ve bu antibiyotiğe direnç gösteren bazı bakteriler tarafından üretilen enzim
- Pepsin – midede üretilen ve proteinleri peptonlara bölen bir enzim
- Pepsinogen – pepsin öncüsü; Mide duvarlarında depolanır ve midede hidroklorik asitle pepsine dönüştürülür
- Fosfataz – organik fosfatların hidrolizinde bir katalizör görevi gören herhangi bir enzim grubundan herhangi biri
- Fibrinolizin, plasmin – kan pıhtılarının fibrini eriten bir enzim
Polimeraz – mevcut bir DNA ya da RNA dizisinden yeni DNA ve RNA oluşumunu katalize eden bir enzim - Peptidaz, proteaz, proteinaz, proteolitik enzim – proteinlerin proteoliz olarak bilinen bir süreçle daha küçük peptid fraksiyonlarına ve amino asitlere ayrılmasını katalize eden enzimler.
- Streptodornaz – enfeksiyonlarda, fibrinöz sekresyonları eriten, bazı hemolitik streptokok suşları tarafından üretilen bir enzim.
- Streptokinaz – plazminojeni plazmine dönüştürerek kan pıhtılarını eriten, bazı streptokok suşları tarafından üretilen bir enzim. Miyokard infarktüsü ve pulmoner embolide tıbbi olarak kullanılır
- Süperoksit dismutaz, SOD – süperoksidin hidrojen peroksit ve oksijene dönüşümünü katalize eden bir enzim; Vüvutta oluşan serbest oksijen radikalleri normalde süperoksit dismutaz enzimi tarafından uzaklaştırılır.