Cerrahi Mesh (Yama)
Cerrahi Mesh – Yama; fıtık onarımlarında zayıf dokuları sağlamlaştırmak için kullanılan tabaka şeklindeki tıbbi materyallerdir. Günümüzde kullanılan cerrahi meshler, sentetik, hastanın kendi dokusu, başka bir insan (kadavradan) ya da hayvan dokusundan üretilir.
Emilmeyen (nonabsorbable) meshler vücutta süresiz olarak kalır ve kalıcı bir implant olarak kabul edilir. Fıtıklarda kalıcı takviye sağlamak için kullanılır. Emilebilir yamalar zamanla parçalanır ve mukavemetlerini kaybederler. Bu yüzden uzun vadeli takviye sağlamak amacı güdülmemiştir. Doku iyileşene kadar dokuya sağlamlık kazandırması amaçlanmıştır. Günümüzde en çok kullanılan yamalar, fıtık onarımlarında kullanılarn prolen (polipropilen) yamalardır.
Mesh (Yama) Çeşitleri
- Sentetik Yamalar
- Otogreftler (Autografts)
- Allogreftler (Allografts)
- Ksenogreftler (Xenografts)
Sentetik Meshler (Yamalar)
Sentetik malzemelerden yapılmış cerrahi meshler (yamalar) gevşek olarak dokunmuş (örgülü, porlu, yani delikli) yada örgüsüz düz tabaka şeklindedir. Sentetik yamalar, emilebilir (absorbable), emilemez (non absorbable) ya da emilen ve emilmeyen malzemelerin birleşimi ile üretilmektedir. Biyolojik yamalara göre uzucdur ve bol bulunurlar.
- Absorbable (Emilebilen) Sentetik Yamalar: Örneğin poligalaktin 910 (Vicryl) veya poliglikolik asit (Dexon) mesh implantasyonu, kronik yabancı cisim reaksiyonu ortaya çıkarır ve fibroblast aktivitesini arttırır. Tamamen emildikten sonra (poligalakin için 30 gün; poliglikolik asit için 90 gün) protez materyalinin yerini kollajen açısından zengin bir bağ dokusu alır. Emilebilir materyallerin, emilemez materyallere kıyasla enfekte olma olasılığı daha düşüktür ve iç organlara göre daha az zararlıdır. Emilebilir implantların bir dezavantajı, materyal emildikten sonra oluşan skar dokusunun zayıflamasından dolayı, uzun süreli mukavemet sağlayamamsıdır.
- Örnekler
- Poliglaktin; Vicryl
- Poliglikolik asit; Dexon
- Örnekler
- Nonabsorbable (Emilemeyen) Sentetik Yamalar: Absorbable meshlere göre daha fazla bağ dokusu reaksiyonu yapar. Dolayısıyla, implantın varlığı ve skar oluşumunun devam etmesi nedeniyle onarım mukavemeti daha güçlüdür.
- Nonabsorbable Sentetik Yamaların Tipleri (Çeşitleri)
- Tip 1: Büyük gözenekli (Macroporous, > 75 mikron). Monoflaman polipropilen ipten dokunmuş yamalardır (Prolene, Marlex). Bunla da ağırlıklarına göre üçe ayrılır
- Ağır
- Orta ağırlıkta
- Hafif
- Tip 2: Küçük Gözenekli (Microporous < 10 mikron). Expanded politetrafloretilen (ePTFE, Gore-tex)
- Tip 3: Küçük gözenekli (multiflaman) ipten dokunmuş büyük gözenekli yamalardır. Örneğin polietilen (Mersilene). Histolojik olarak Tip 2 yamalar gibi reaksiyon oluştururlar
- Tip 4: Submikroskopik pore size (çok küçük gözenekli). Örneğin polipropilen tabaka şeklinde üretilmiş Cellguard.
- Tip 1: Büyük gözenekli (Macroporous, > 75 mikron). Monoflaman polipropilen ipten dokunmuş yamalardır (Prolene, Marlex). Bunla da ağırlıklarına göre üçe ayrılır
- Örnekler
- Polipropilen; Marlex, Prolene
- Expanded polytetrafluoroethylene; ePTFE, Gore-tex
- Nonabsorbable Sentetik Yamaların Tipleri (Çeşitleri)
- Kompozit Meshler (Yamalar): Composite; bileşik, karma demektir. Kompozit yamalar birden fazla farklı materyaller kullanılarak üretilirler. Farklı amaçlar hedeflenerek başlıca iki türlü kompozit yama üretilmiştir.
- Parsiyel Absorbable Meshler: Hem mekanik direnci korumak (sağlamlık), hem de kalıcı yabancı madde miktarını azaltmak amacıyla, bir kısmı emilebilir bir kısmı emilmeyen malzemeden üretilen meshlerdir (parsiyel absorbable mesh). Örneğin polipropilen + poliglaktin (Vypro), polipropilen + poliglekaprone (Ultrapro).
- Dual Meshler: Yama karın içi organlara temas edecekse, organlara yapışıp fistüle neden olabilir. Bunu engellemek için üretilen yamaların karın duvarına değen yüzleri emilmeyen materyallerden üretilirken, organlara değen yüzeyleri emilebilen (dolayısı ile organlara yapışmayan) materyallerden üretilirler. Günlük pratikte çoğu zaman kompozit yama ve dual mesh eş anlamlı olarak kullanılır.
Otogreftler
Hastanın kendisinden alınır. Tensor fasya (fascia) lata ve rektus kası fasyası en çok kullanılan otogreftlerdir. Geçmişte çokça kullanılmışsa da günümüzde artık nadiren kullanılırlar. Avantajı red yani rejeksiyon problemi olmamasıdır. Dezavantajı ise, greftin alındığı bölgede ağrı, kanama, infeksiyon ve fıtığa neden olabilmesi, istenen kalite ya da büyüklükte elde edilememe ihtimalidir.
Allogreftler
Kadavradan alınan fasya lata ya da asellüler cilt greftleridir (hücreleri arındırılmış). Bu dokular bağ dokularına zarar vermeden hücrelerinden arındırılır. HIV, sifiliz, hepatit B ve C testi yapılır.
Ksenogreftler
Hayvanlardan elde edilen asellüler (hücreden arındırılmış) kollajenden üretilirler. Hayvan kaynaklı yamalar, işlenmiş ve dezenfekte edilmiş bağırsak veya deri gibi hayvan dokularından yapılmıştır. Hayvan türevi yamalar genellikle emilebilir özelliktedir ve çoğunluğu domuz (porcine) veya sığır (bovine) kaynaklıdır.
- Domuz kökenliler (Doku Tipi ve Ticari Marka)
- Cilt dokusu: DermMatrix, Fortiva, Strattice, Permacol
- İnce bağırsak submukozası: Biodesign, Fortagen
- Mesane: Matristem
- Sığır Kökenliler (Doku Tipi ve Ticari Marka)
- Cilt Dokusu: Xenoform
- Perikard: Peri-Guard, Veritas, UroPatch