Nekroz
Nekroz, Latince bir kelimedir, ölmek ya da öldürmek demektir. Tıpta nekroz canlı dokunun ya da dokudaki hücrelerin ölmesi demektir. Nekroz, infeksiyon, toksin ya da travma gibi dış etkenler nedeniyle ortaya çıkabilir. Nekroz ile apoptozis’i birbirine karıştırmamak gerekir. Apoptozis doğal bir olaydır ve hedef hücrelerin programlı olarak ölmesidir. Apoptoz genellikle organizmaya yararlı etkiler sağlarken, nekroz hemen her zaman zararlı ve ölümcül etkiler ortaya çıkarır.
Nekroz Çeşitleri
- Koagülasyon Nekrozu: Ölü dokularda jelatin benzeri bir madde birikimiyle karakterizedir. Tipik olarak hipokside (düşük oksijen) ortaya çıkar. Tipik koagülasyon nekrozu böbrek, kalp ve böbrek üstü bezlerinde görülür.
- Likefaksiyon Nekrozu (Sıvılaşma, Colliquative): Koagülasyon nekrozunun, akışkan bir sıvı oluşacak şekilde ölü hücreler sindirilir. Tipik olarak bakteriyel bazan mantar infeksiyonlarında görülür. Çünkü bu infeksiyonlar inflamatuar reaksiyonu fazlaca uyarırlar. Kekrotik sıvı sarı bir kreme benzer çünkü bolca ölü lökosit içerir, bu sıvıya pü (irin) denir. Beyindeki hipoksik enfarktüslerde de bu tip nekroz görülür çünkü beyinde bağ dokusu aazdır ancak yüksek oranda sindirim enzimleri, lipid (yağ) ve hücreler içerir.
- Gangrenöz Nekroz: Koagülasyon nekrozunun bir çeşididir, mumyalaşma bulunur. Alt eksteremite ve gastrointestinal sistem iskemilerinde görülür. Ölü doku üzerinde infeksiyon gelişirse (süperinfeksiyon) likefaksiyon nekrozune neden olur (wet-ıslak gangren)
- Kazeifikasyon (Kezeöz, Peynirleşme) Nekrozu: Koagülasyon ve likefaksiyon nekrozlarının birleşimidir. Tipik olarak mikobakteriler neden olur (tüberküloz). Nekrotik doku beyaz ve frajildir (peynir topağı gibi).
- Yağ Nekrozu (Saponication, Sabunlaşma): Yağ dokusunda lipazın etkisiyle ortaya çıkan nekrozdur, örneğin akut pankreatit. Nekroz içinde kalsiyum, magnezyum ve sodyum birikebilir ve beyaz tebeşir gibi bir madde ortaya çıkar. Kalsiyum birikimleri, mikroskopta, çıplak gözle ve radyolojik grafilerde görülebilir.
- Fibrinoid Nekroz: İmmun sistem kaynaklı damar hasarlarında görülen nekrozdur. Arter duvarında immün komplekler (antijen+antikor kompleksi) ve fibrin birlikte birikir.