Portal Ven
Portal Ven; mide, ince bağırsak, kalın bağırsak (kolon), safra kesesi, pankreas ve dalağın venöz kanını karaciğere taşıyan vendir (toplardamar). Superior mezenterik ven ve splenik ven birleşerek portal veni oluşur. Bu birleşmeden hemen önce, inferior mezenterik ven, splenik vene dökülür.
Portal Ven İsimlendirmesi (Etimoloji)
Portal ven isminin iki kaynağı vardır, kelime anlamı ve biyolojik köken
- Kelime Olarak Porta; latince giriş bölgesi anlamındadır (port, gate, entrance). Bu damara portal ven denmesinin nedeni, porta hepatisten karaciğere giriş yapmasıdır. Porta hepatis, karaciğer girişidir (geçişi, kapısı), 3 önemli yapı buradan karaciğere girer ya da çıkar. Porta hepatisten karaciğere portal ven ve hepatik arter girer; safra yolları çıkış yapar. Türkçe biyoloji kitaplarında portal vene kapı toplardamarı denmektedir.
- Biyolojik Olarak Portal Sistem; kapiller (kılcal) damarlarda başlayıp yine (kapiller) kılcal damarda biten sistemdir. Gastrointestinal sistem ve dalak kılcallarından gelen kan, portal vene, buradan da tekrar karaciğer kılacallarına (sinüzoit) dökülür. Hepatik arter yoluyla gelen arteriyel kan da sinüzoidlere dökülür. Burada portal venöz kan ile arteriyel kan karışır ve sinüzoidlerde işlenir. Gastrointestinal sistemde sindirilerek emilmiş besinler, toksinler, metabolize edilir veya karaciğerde depolanır. Sinüzoid kanı hepatik ven aracılığıyla vena cava inferiora dökülür. İnsandaki diğer portal sistem, hipofiz portal sistemidir.
Portal Venin Yapısı
Vücuttaki diğer venlerden farklı olarak, portal venin (yani yukarıda sayılan organların) kanı direkt kalbe geri dönmez, önce karaciğerde işlenir (sinüzoidler) > sonra hepatik ven > vena kava inferior > sağ atrium şeklinde kalbe döner. Yani portal ven karaciğerin veni değildir, kabaca gastrointestinal sistem ve dalağın venidir. Karaciğerin veni hepatik vendir.
Portal venin uzunluğu yaklaşık 8 cm, çapı en fazla 13 mm dir. Karaciğere gelen kanın %75’i portal venden, %25’i hepatik arterden gelir (karaciğer dual kan akımı olan tek organdır). Karaciğerin oksijenini ise portal ven ve hepatik arter eşit olarak sağlar (%50-%50).
Portal ven aslında süperior mezenterik venin devamıdır, yani süperior mezenterik vene splenik ven katıldıktan sonra, portal ven adını alır diyebiliriz. Bazan süperior ve inferior mezenterik ven ile splenik ven üçlüsü aynı noktada birleşir (trifukasyon, varyasyon dur).
Portal Venin Seyri
Superior mezenterik ven, pankreas boynunun arkasından geçer. Pankreasın üst kenarında, splenik ven süperior mezenterik vene katılarak portal veni oluştururlar (L2 hizasında). Sonra, portal ven duodenumun 1. kıtasının arkasından > daha sonra hepatoduodenal ligamanın içinden geçerek karaciğer hilusuna (porta) ulaşır. Portal ven karaciğere girmeden hemen önce sağ – sol iki dala ayrılır. Portal ven hepatoduodenal ligament içinde ilerlerken, ana safra kanalı (koledok) ve hepatik arterin arkasındadır.
Portal Venin Dalları
- Superior mezenterik ven
- Splenik ven
- İnferior mezenterik ven (splenik ven aracılığı ile)
- Portal Vene Direkt Açılan (Boşalan) Venler
- Sağ ve sol gastrik ven
- Sistik ven
- Umbilikal ven (portal venin sol dalına açılmaktadır, doğumdan sonra oblitere olur, portal hipertansiyonda rekanalize olur)
Portal Ven ve Karaciğerin Segmental Anatomisi
Karaciğerin segmental anatomisi (Couinaud system), portal venin dallanmasına göre yapılır. Böylece karaciğer, iki loba, 4 sektöre, 8 segmente ayrılır.
- Segment I (loblardan ayrı değerlendirilir, hem sağ hem sol portal venden kanlanır, safrası da sağ ve sol hepatik safra kanalına dökülür)
- Sol Lob
- Lateral Sektör
- Segment II
- Segment III
- Medial Sektör
- Segment IVa
- Segment IVb
- Lateral Sektör
- Sağ lob
Portal Hipertansiyon ve Portosistemik Kollateraller
Portal venin normal basıncı 5-10 mmHg dır. Portal vende venöz kapakçık bulunmaz. Bu yüzden, portal hipertansiyonda artmış basınç, portal vene bağlanan (drene olan) tüm venlere engelsiz olarak yansır. Portal hipertansiyon, portosistemik kollaterallerin gelişmesine neden olur.
Özofagus Varisleri: Klinik olarak en önemli portosistemik bağlantı (akış) sol gastrik venin özofageal dalları > özofagus varisi > azigos veni. Özofagus varis kanaması, portal hipertansiyonun (karaciğer sirozunun) en ölümcül komplikasyonudur.
Caput Medusa: Rekanalize umbilikal ven > periumbilikal venler (Caput Medusa) > inferior ve superior epigastrik venler.
İnternal Hemoroid: Superior rektal ven (in. mezenterik ven) > internal hemoroid > middle ve inferior rektal ven (internal iliak ven)
Pileflebit (Pylephlebitis)
Pilefilebit (pylephlebitis) portal ven ve dallarının süpüratif (infektif) trombozudur. Ciddi ve ölümcül bir durumdur. Pilefilebit, en sık apandisit ve divertikülite bağlı gelişmekle birlikte, intraabdominal sepsisin her türünde ortaya çıkabilir.
« Return to Dictionary