Safra Tuzları
Safra tuzları, primer safra asitleri olan kenodeoksikolik ve kolik asitin, taurin ve glisin ile konjuge edilmesi ile oluşur. Görevleri miçel oluşumunu kolaylaştırarak diyetteki yağların absorbsiyonunu, sindirimini ve suda taşınmasını sağlamaktır. Suda erimeyen kolesterol de safrada büyük oranda miçel içinde bulunur.
Safranın yapısındaki organik maddelerin %80 inin oluştururlar. Tıkanma sarılığında ciltte safra tuzları da birikerek kaşıntıya neden olur.
Çoğu organizmada safra, yemekler arasında safra kesesinde depolanır ve yemek yenince hazmı kolaylaştırmak için oniki parmak bağırsağına (duodenum) salgılanır.
Safranın bileşenleri:
- Su
- Kolesterol
- Lesitin (bir fosfolipit)
- Safra pigmentleri (bilirubin ve biliverdin)
- Safra tuzları (sodyum glikokolat ve sodyum taurokolat)
Safra tuzları, safra asitlerinin tuz halleridir. Taurokolik ve deoksikolik asitlerin tuzları bunların en önemlileridir. Sindirimde yağları emülsifiye edip yüz ölçümlerinin artmasını ve suda çözünmelerini sağlarlar. Hemoglobinin bir yıkım ürünü olan ve safraya rengini veren bilirubunin vücuttan atılmasına yarar. Safra ayrıca mideden gelen asitli sıvıyı ileuma girmeden nötralleştirir.
Safra tuzları fizyolojik pH’da negatif yüklü olurlar. Bu da miçel oluşumuna katkıda bulunur.
Primer ve sekonder safra tuzlarının ve asitlerinin karışımı aktif transport ile ileum tarafından absorbe edilir. Hem primer hem de sekonder safra asitleri karaciğere portal sirkülasyon ile geri döner. Safra asitleri tekrar karaciğerde konjuge edilir ve safraya salgılanır. Bu yüzden bu sisteme enterohepatik sirkülasyon denir. Her gün 15-30 gram kadar safra tuzu karaciğerden duodenuma salgılanır ve sadece günlük 0.5 gramı feçes ile atılır.
Yazan: Dr. Ayşenur. Hilal Göker